بررسی حرکت و تقابل در حکایت شیخ صنعان

Abstract

حکایت شیخ صنعان طولانی‌ترین و معروف‌ترین حکایت منظومۀ منطق‌الطیر عطار است که تاکنون تحلیل‌ها و مطالعات فراوانی از جنبه‌های مختلف دربارۀ آن صورت گرفته است. در این مقاله، حرکت و تقابل در حکایت شیخ صنعان بررسی شده است. در بررسی حرکت، از منظر بیرونی و درونی به این مؤلفه توجه شده است. طبق نتایج بررسی حرکات بیرونی از کعبه به روم و بالعکس صورت گرفته و حرکات درونی از دینداری به عشق‌ورزی و از عشق‌ورزی به دینداری توأم با معرفت روی داده است. در مبحث تقابل نیز تقابل اعتقادی، تقابل شخصیت‌ها، مکان‌ها، خواب‌ها، زن و مرد و زهد و معرفت بررسی شده است که بر این اساس کفر شیخ و دختر ترسا و دینداری‌شان تقابل درونی و تقابل خود شخصیت‌ها با یکدیگر تقابل بیرونی به شمار می‌رود. در بررسی این دو مؤلفه، به مصادیق آن‌ها در ابیات توجه شده و به عنوان شاهد مثال از آن‌ها استفاده شده است.