مفهوم ژئوپلیتیک شیعه؛ برآیند تقابل بیناذهنی انقلاب اسلامی و جبهه‌ی مخالف آن

Abstract

رخداد و پویاییِ انقلاب اسلامی ایران، نظام معنایی حاکم بر منطقه را در ابعاد مختلف متزلزل و قدرت‌های منطقه‎ای و فرا منطقه‎ای منتفع از نظم موجود را دچار چالش و نگرانی ساخته است. در تعریف قدرت‌های منطقه‎ای و فرا منطقه‎ای که از این حادثه احساس خطر می‎کنند، می‎توان از غرب با محوریت آمریکا و اسرائیل و نیز حکام محافظه کارِ همسو با غرب نام برد. این کشورها در قالب یک جبهه و هریک با هویتی متفاوت اما در هدفی مشترک؛ یعنی مقابله و منزوی ساختن ایران انقلابی به‎عنوان تهدید اصلی، در کنار هم – با تعریف از «خود» در قبال «دیگری»- قرار می‌گیرند. این جبهه در راستای هدف مذکور طرح ژئوپلیتیک شیعه را مطرح می‎کند که ناشی از پنداشت و یا تصور خود از این پدیده است. دیدگاه این جبهه بر آن است که ایران با حمایت از گرو ه‎ها و جریانات شیعی به دنبال مداخله در امور داخلی کشورهای منطقه و برقراری نظام‎های سیاسی شیعه در آن است. سؤالی که در این مقاله مطرح می‎شود این است که شکل‎گیریِ مفهوم ژئوپلیتیک شیعه حاصل چه فرآیندی است؟ این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است و یافت ه‎های تحقیق ضمن توضیح رهیافت سازه‎انگاری در درک این مسأله، تأییدگر این فرضیه است که مفهومِ ژئوپلیتیک شیعه برآیند تقابل بیناذهنی و ادراکی انقلاب اسلامی و مخالفان منطقه‎ای و فرامنطقه‎ای آن در قالب یک جبهه در طی چند دهه گذشته است. این جبهه مخالف، مفهوم مذکور را از طریق باز تعریفی از هویت و منافع، به کنشی زبانی تبدیل و به آن دامن می‎زند.