مدل تصمیم‎گیری شهودی چندوجهی و تحلیل راهبردهای سیاست خارجی ترکیه در حمایت از جریان‎های تکفیری

Abstract

راهبردهای خاورمیانه‎ای ترکیه بعد از تحولات موسوم به بیداری اسلامی (2011) تغییرات شدیدی را تجربه کرده است. رهبران دولت عدالت و توسعه در قالب سیاست نگاه به شرق و به‎دنبال دستیابی به جایگاه رهبری جهان اسلام، از یک جهت‎گیری تهاجمی در برخورد با تحولات جهان اسلام پیروی کرده‎اند. با حمایت‎های مالی و نظامی ترکیه از گروه‎های افراطی‎گرای اسلامی در منطقه و به‎ویژه در عراق و سوریه، "سیاست مشکل صفر با همسایگان" نخست وزیر داود اوغلو به "سیاست دوستی صفر با همسایگان" تبدیل شده است و متعاقب آن ظهور جریان‎های تکفیری در منطقه، موج شدیدی از بی‎ثباتی و تهدیدات گسترده‎ای را برای امنیت ملی کشورهای منطقه و از جمله منافع ملی جمهوری اسلامی ایران به‎وجود آورده است. برای تبیین و تحلیل نظری رویکرد جدید ترکیه نسبت به تحولات خاورمیانه و حمایت از جریان‎های تکفیری، مقاله‎ی حاضر با بهره‎گیری از مدل تصمیم‎گیری شهودی چندوجهی، رویکردها و اهداف راهبردی دولت عدالت و توسعه در حمایت از گروه‎های افراطی‎گرای اسلامی در عراق و سوریه را مورد پژوهش قرار داده و پیامدهای امنیتی آن را در خاورمیانه مورد بررسی قرار داد. یافته‎های پژوهش نشان می‎دهد که با توجه به اهمیت ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی سوریه و عراق برای جمهوری اسلامی ایران، برقراری امنیت و ثبات در این کشورها به معنای تأمین امنیت و منافع منطقه‎ای آن است. بر این اساس، جلوگیری از رویکردهای حمایتی ترکیه از جریان‎های افراطی و تقابل با پیشروی و رشد سلفی‎گری تکفیری در خاورمیانه از الزامات ژئوپلیتیکی و امنیتی برای جمهوری اسلامی ایران به‎حساب می‎آید.