نقش نهاد مرجعیت و روحانیت شیعه در برابر تهدیدات سخت و نرم دشمنان از صفویه تا انقلاب مشروطه

Abstract

تمامیت ارضی ایران از عصر صفویه به بعد که مذهب شیعه اثنا عشری رسمیت یافت، بارها از شرق و غرب مورد تهدید قرار گرفت و در دوران قاجار علاوه بر آن، استقلال سیاسی و فرهنگی ایران و فرهنگی ایران نیز با تهدید نرم مواجه بود که در هر دو مقطع مرجعیت و روحانیت شیعه حضور چشم‎گیر و سرنوشت‎سازی داشته‌اند. در این مقاله تلاش می‎شود تا با روش تحلیلی- توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه‎ای، زوایایی از این نقش بسیار مهم و سرنوشت‏ساز در تاریخ ایران، از هنگام شکل‏گیری دولت صفویه تا پیش از وقوع انقلاب مشروطه بررسی و تبیین گردد. در نهایت ثابت می‌شود که نهاد مرجعیت و روحانیت به‏عنوان یکی از ظرفیت‎های عظیم و بی‎نظیر قدرت نرم شیعه باعث شکست یا ناکامی تهدیدات سخت و نرم دشمنان بوده است و هرگاه که کشور تجزیه شد یا استقلال آن از میان رفت، حاصل کوتاهی، بی‎کفایتی و خیانت شاهان و دولتمردان و بی‎توجهی آنها به رهنمودهای روحانیت بوده است.