بررسی اثر کربنات لیتیم بر تشکیل اشکال غیرطبیعی، تحرک و میزان تولید اسپرم در موش صحرایی نر بالغ

Abstract

لیتیم با وجود تأثیر قابل توجهی که در کاهش علائم بیماری مانیا دوقطبی دارد در دوره­های طولانی مصرف با دوزهای درمانی در اندام‎های مختلف ازجمله سیستم تولیدمثلی اختلالاتی ایجاد می‎کند. در این مطالعه تأثیر کاهنده لیتیم بر تحرک اسپرم و تشکیل فرم‎های غیرطبیعی این سلول به همراه کاهش تولید اسپرم بررسی شده است. موش‎های صحرایی نر نژاد ویستار تحت تیمار 48 روزه کربنات لیتیم با دوزهای 30 و 20 و 10 mg/kg /day در شرایط استاندارد لانه حیوانات نگهداری شده و در پایان این دوره سلول‎های اسپرم از ناحیه ادم اپیدیدیم جداسازی شده و در سه مرحله شمارش توسط لام نئوبار، درصد تحرک آنها اندازه‎گیری شد همچنین رنگ آمیزی پاپانیکولا سلول‎های اسپرم انجام گردید. در هر سه گروه دریافت‎کننده کربنات لیتیم تحرک، تعداد سلول‎های اسپرم طبیعی و تعداد کل اسپرم کاهش یافته وارتباط افت سطح اسپرماتوژنز با دوز لیتیم به خوبی قابل مشاهده می‎باشد. لیتیم با تغییر مسیرهای سیگنالینگ داخل سلولی از جمله سیستم CAMP، سیکل متابولیک اینوزیتول فسفات و مهار آزادسازی کلسیم از ذخایر درون سلولی موجب اختلال در تقسیم سلولی و سیتوکینز سلول‎های پیش‎ساز جنسی شده و تکوین آنها به سمت تولید اسپرم بالغ را دچار اختلال می‎کند و همچنین با تغییر ساختار غشا و کاهش سطح تولید ATP در سلول اسپرم در شکل، عملکرد و تحرک آن اختلال به وجود می‎آورد. بنابراین لیتیم هم باعث کاهش تعداد اسپرم تولیدی و هم افزایش اسپرم‎های غیرطبیعی می‎گردد.