بررسی و محاسبه همسایگی انحصار نیروگاه‌ها و رابطه آن با اعمال قدرت انحصاری در بازار برق ایران

Abstract

یش از سه دهه است که از آغاز روندی به نام تجدید ساختار در صنعت برق کشورهای مختلف می‌گذرد. حرکت به سمت قیمت‌های رقابتی به جای نرخ‌های تنظیم شده، این امکان را برای برخی بنگاه‌ها به وجود آورده است تا قیمت‌ها را افزایش داده و قدرت بازار را تجربه نمایند. این موضوع می‌تواند به شکل معنی‌داری منافع ناشی از آزادسازی را برای مصرف‌کنندگان به خطر بیاندازد. تاکنون شاخص‌های مختلفی برای اندازه‌گیری توانایی اعمال قدرت انحصاری در بازار ارائه شده است ولی در هیچ یک از این شاخص‌ها، مسئله متفاوت بودن برق از سایر کالاها به جهت ویژگی‌هایی که دارد، در نظر گرفته نشده است. با توجه به این که در ایران نیز از سال 1382 با تشکیل بازار برق، تغییرات ساختاری مهمی در صنعت برق رخ داده است، در این مطالعه تلاش شده تا با معرفی شاخص جدید همسایگی انحصار در بازار برق، میزان پتانسیل انحصاری در این بازار برای هفده واحد نیروگاهی در سال 1391 با در نظر گرفتن برخی از ویژگی‌های بازار برق مورد ارزیابی قرار گیرد. همچنین، به منظور آزمایش شایستگی این شاخص در مقایسه با سایر شاخص‌هایی که برای اندازه‌گیری پتانسیل قدرت انحصاری وجود دارد، همبستگی نتایج حاصل از هر کدام از شاخص‌ها، با میزان افزایش قیمت بازار نسبت به سطح رقابتی مبنا، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که شاخص همسایگی انحصار، شایستگی بیشتری نسبت به سایر شاخص‌های ساختاری، در برآورد پتانسیل قدرت انحصاری بازار برق دارد.