بلدیه و اصناف: چالش‌های مدیریت شهری نوین در دوره پهلوی اول

Abstract

بلدیه ـ نهادی برآمده از مشروطیت ـ ابزار مهم حکومت برای اداره امور شهری بود؛ امری که بلدیه‌ها و اصناف را وابسته به یکدیگر کرده بود. بسیاری از امور عمومی شهری از جمله امور نظافت و بهداشت، عمران شهری، ارزاق، خرید و فروش اجناس، تعیین نرخ کالاها و موارد نظیر در رده وظایف بلدیه قرار داشت و بلدیه‌ها از مراجع مهم ساماندهی امور داخلی اصناف بودند. در شکایات و عرایض واصله به مجلس، چگونگی مدیریت امور اصناف توسط بلدیه‌ها، نگرانی‌های اصناف از بابت محدودیت در عملکردشان و چالش‌های ناشی از آن، بازتاب یافته است. در این بررسی، رابطه دوسویه اصناف و بلدیه و مهمترین علل مواجهه آن‌ها در دوره پهلوی اول مدنظر است. یافته‌ها نشان می‌دهد، مواردی چون نظارت عوامل بلدیه در امور مربوط به قیمت کالا،بروز مشکلاتی را درپی داشت و در نتیجه کاهش اختیارات اصناف در امور صنفی خود، افول موقعیت نهاد کهن اصناف در بازارهای شهری اجتناب ناپذیر شد. این پژوهش، با تمرکز بر اسناد کمیسیون عرایض مجلس صورت گرفته است که مشتمل بر شکایت فعالان صنفی در دوره مورد نظر است و ضمن برخورداری از ویژگی‌های بررسی تاریخی، از روش تحلیل سندی نیز بهره‌مند می‌باشد.