اقدامات قاجارها در برقراری امنیت اجتماعی شهرها

Abstract

برقراری امنیت اجتماعی به دست نظام‌‌های سیاسی موجب آرامش روانی، رضایت‌مندی، و مطلوبیت زندگی مردم و تداوم قدرت و حیات سیاسی زمام‌داران می‌‌‌شود. زمام‌داران با جلوگیری از چالش‌‌های ضدِ امنیتی، به شیوه‌‌های گوناگون، امنیت حوزة حاکمیتی خود را تأمین می‌کردند. حکومت قاجار نیز با عوامل برهم‌زنندة نظم و امنیت روبه‌‌رو بود که موجودیت آن را به چالش می‌‌کشید و باید در برابر این بحران‌‌ها اقداماتی انجام دهند تا حاکمیت خویش را تداوم بخشند. اما، تدابیر به دلیل گستردگی قلمرو، ساختار سیاسی، کانون‌‌های بحران داخلی و پیچیدگی اوضاع بر ‌اثر حضور قدرت‌‌های فرامنطقه‌ای، از عهدة امنیت پایدار و نهادینه برنیامدند. در این بررسی که از نوع پژوهش تاریخی است بر‌ اساس منابع و به شیوة توصیفی ـ ‌تحلیلی، برخی از عوامل مؤثر در بروز ناامنی اجتماعی در دورة قاجاریه، از آغاز تا پایان سلطنت ناصرالدین‌شاه بررسی و اقدامات قاجارها برای برقراری امنیت و مقابله با ناامنی تحلیل می‌شود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که اقدامات تأمینی قاجارها بیش‌تر متکی بر اعزام قشون برای سرکوب شورش‌‌ها، به‌‌کارگیری نیروهای امنیتی سنتی، و به ‌‌کار ‌بستن مجازات‌‌های خشن نسبت ‌به عوامل انسانی ناامنی بود که به سبب کارساز ‌نبودن و ایجاد نکردن بسترهای تقویت‌کنندة امنیت پایدار، پدیدة ناامنی اجتماعی امری متداول بود.