بررسی نظام گزیر (Resolution) و نقش آن در بهبود ثبات نهادهای مالی در ایران (با تأکید بر بانک‌های اسلامی)

Abstract

پس از بحران‌ مالی جهانی (اقتصادی و بانکی)، ارکان نظام خاص ورشکستگی نهادهای مالی (حل و فصل یا گزیر) از توجه ویژه‌ای برخوردار گردید. علاوه بر این، استانداردهای بین‌المللی بسیاری برای حل و فصل بانک‌های آسیب‌دیده (متوقف، ورشکسته) توسط هیأت‌ ثبات مالی (FSB) به تدریج برای ارائه ویژگی‌های کلیدی رژیم (نظام) گزیر در مورد نهادهای مالی توسعه یافت. از سوی دیگر، بانکداری اسلامی با سرعت قابل ‌توجهی در حال رشد است و تأثیر بالقوه آن بر ثبات مالی جهانی را نمی‌توان نادیده گرفت. با توجه به اهمیت موضوع، در این مقاله سعی شده است با روش تحلیلی-توصیفی، کاربرد قابلیت‌های کلیدی نظام گزیر برای حل‌وفصل بانک‌های اسلامی مورد بررسی قرار گیرد و سازوکار ابزارهای گزیر در نظام بانکداری اسلامی و امکان‌سنجی آن‌ها در ایران شناسایی شود. نتایج نشان می‌دهد<br /> در طراحی چارچوب‌های قانونی برای گزیر بانک‌های اسلامی باید مسائل خاصی از جمله ساختار نظارتی و حاکمیتی منحصربفرد و پیچیدگی‌های ترازنامه‌ای بانک‌های اسلامی مدنظر قرار گیرد که معمولا در مورد بانک‌های متعارف صدق نمی‌کند. علاوه بر این، تهیه برنامه بازسازی و گزیر (حل‌وفصل) نهادهای مالی به عنوان یک جزء کلیدی از اصلاحات بین‌المللی برای تسهیل فرآیند گزیر به شمار می‌رود و ایجاد آن در ایران و بانک‌هایی که منطبق بر شریعت عمل می‌کنند، ضروری و بایستی با حساسیت بیشتری همراه باشد. لذا لازم است بازنگری کلی در قوانین و مقررات ناظر به توقف و ناتوانی مالی بانک­ها و دیگر نهادهای مالی در کشور صورت پذیرد تا سازوکار و بستر قانونی استفاده از این ابزار در نظام مالی ایران بطور کامل فراهم شود.