آسیب‌شناسی بهره‌وری در اقتصاد ایران

Abstract

پایین بودن رشد بهره‌وری عوامل تولید از چالش‌های اساسی اقتصاد ایران به‌شمار می‌رود و کلید رشد درازمدت اقتصاد کشور حرکت به‌سمت مدل رشد اقتصادی مبتنی‌بر بهره‌وری است. هدف اصلی مقاله حاضر آسیب‌شناسی بهره‌وری کل عوامل تولید (TFP) در سال‌های 1392-1368 است. به این منظور ابتدا تابع تولید برآورد و TFP در چارچوب حسابداری رشد محاسبه شده است. سپس برای ارائه تصویر دقیق‌تری از روند تولید اقتصاد ایران، تولید بالقوه برآورد، و شکاف تولید، محاسبه شده است. نتایج حاکی از این است که در اغلب سال‌ها به‌دلیل سیاست‌های انبساطی پولی و مالی، تولید بالفعل از روند بلندمدت خود انحراف داشته و به‌دلیل عدم تغییر بنیان‌های اصلی اقتصاد، سیاست‌های یادشده شتاب تورمی را در پی داشته‌اند. در بخش بعدی، مدل رشد نئوکلاسیکی تعدیل‌شده متناسب با شرایط اقتصاد ایران برآورد و سپس مدل رشد TFP تصریح، و ضرایب متغیرهای توضیح‌دهنده رشد بهره‌وری عوامل تولید برآورد شده است.; نتایج مدل‌های برآوردشده نشان می‌دهد که متغیرهای درجه باز بودن تجارت، شکاف نرخ ارز (نسبت نرخ بازار آزاد دلار به نرخ رسمی بین‌بانکی) و مخارج عمرانی دولت، دارای اثر مثبت و معنی‌دار بر رشد اقتصادی و رشد TFP و متغیرهای مخارج جاری دولت (تعدیل‌شده با شاخص ضمنی GDP) و متغیر دامی تحریم، دارای اثر منفی و معنی‌دار بر رشد اقتصادی و رشد بهره‌وری کل عوامل تولید هستند.;