بررسی فیتوشیمیایی اسانس گیاه دارویی Salvia eremophila Boiss. در مراحل مختلف فنولوژی در استان یزد

Abstract

گیاه مریم ‏گلی بیابانی با نام علمیBoiss. <em>Salvia</em> <em>eremophila</em> متعلق به تیره نعنا و یکی از گونه‏ های معطر و انحصاری ایران است. این تحقیق با هدف مقایسه کمیت و کیفیت اسانس سرشاخه‏های این گیاه در مراحل مختلف فنولوژی در دو فصل بهار و تابستان در سال 1393 در منطقه حفاظت شده مرور از استان یزد انجام شد. مراحل فنولوژی مورد مطالعه شامل مرحله قبل از گلدهی، اوایل گلدهی، اواخر گلدهی و میوه‏دهی کامل بودند. استخراج اسانس سرشاخه‏های گیاه با استفاده از روش تقطیر با آب( طرح کلونجر) و آنالیز اسانس با استفاده از دستگاه گازکروماتوگراف و گاز کروماتوگراف متصل شده به طیف سنج جرمی (GC/Ms) انجام شد. نتایج نشان داد که در فصول بهار و تابستان بیشترین بازده اسانس در مرحله میوه‏دهی کامل و به‌ترتیب 99/1 درصد و 59/1 درصد و کمترین بازده اسانس در مرحله اواخر گلدهی به میزان 34/1 درصد و 13/1 درصد می‏باشد. عمده‏ترین ترکیبات اسانس در هر دو فصل به‌ترتیب آلفا-پینن، بورنئول، بورنیل استات و کامفن بودند. آلفا-پینن (97/35 درصد) و کامفن (11/12 درصد) در اسانس بهاره بیشتر از تابستان و بورنئول (37/24 درصد) و بورنیل استات (26/19 درصد) در اسانس تابستانه بیشتر از بهاره است. مرحله میوه‏دهی کامل در آبان‏ماه به‌عنوان بهترین مرحله برداشت جهت حصول حداکثر بازده اسانس پیشنهاد می‏گردد و همچنین گیاه مریم گلی بیابانی به‌عنوان یکی از منابع جهت استخراج ترکیب آلفا-پینن گزارش می‌گردد.