بررسی و مقایسه فیتوشیمیایی و اثر ضدقارچی اسانس گونه‌های مختلف دارویی علیه قارچ Alternaria alternata عامل بیماری لکه موجی گوجه‌فرنگی

Abstract

یکی از مهمترین عوامل محدود کننده تولید و نگهداری گوجه‌فرنگی در ایران، بیماری لکه‌موجی با عامل Alternaria alternata می باشد. تحقیقات نشان داده است برخی متابولیت‌های ثانویه گیاهان دارویی در جلوگیری از رشد قارچ‌ها مؤثر بوده و جایگزین مناسبی برای سموم شیمیایی هستند. در تحقیق حاضر، برگ و سرشاخه گلدار آویشن، پونه، نعناع فلفلی، مرزه، نعناع ارومیه در مرحله شروع گلدهی، سرشاخه‌های گل‌دار بومادران زرد در مرحله گلدهی کامل و بذور رسیده رازیانه، شوید و زنیان در سال 1396 از باغ گیاهان دارویی مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندوآب جمع آوری و پس از شناسایی مورد استفاده قرار گرفتند. برگ‌های بالغ گیاه دارویی اکالیپتوس نیز در تابستان سال 1396 از استان فارس، شهرستان فراشبند جمع‌آوری و مورد استفاده قرار گرفت. اسانس مواد گیاهی به روش تقطیر با آب و با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شد و ترکیبات اسانس همه گونه‌ها با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگرافی مشخص گردید. اثر ضد قارچی اسانس‌های استخراج شده روی رشد کلونی قارچ Alternaria alternata به روش اختلاط اسانس با محیط کشت PDA با غلظت‌های صفر، 200، 400، 800 و 1200 ppm در سه تکرار بررسی شد. نتایج نشان داد، نوع و غلظت اسانس بر جلوگیری از رشد کلونی قارچ تاثیر معنی‌داری دارد. بیشترین تاثیر بازدارندگی مربوط به اسانس مرزه، زنیان و آویشن در غلظت‌های 800 و 1200 ppm و اسانس گیاه دارویی شوید در غلظت 1200 ppm می‌باشد.