بررسی فیتوشیمیایی اسانس دراکوتیپ‌های مختلف گیاه دارویی .Teucrium persicum Boiss در استان فارس

Abstract

مریم نخودی (<em>Teucrium persicum</em> Boiss.) یک گیاه بومی ایرانی متعلق به تیره نعناعیان می‌باشد که در درمان بیماری­های گوارشی استفاده می‌شود و 12 گونه آن در ایران وجود دارد. به این منظور، پژوهشی جهت بررسی و مقایسه ترکیبات اسانس گیاه <em> Teucrium persicum</em> در چهار منطقه جغرافیایی استان فارس در سال 1393 صورت گرفت. این مناطق شامل داراب- گردنه بزن، منطقه کوه زیره داراب، قیرکارزین و زاخارویه به‌ترتیب با 1500، 1400، 950 و 800 ارتفاع از سطح دریا بودند. ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداری از اﻧﺪامﻫﺎی ﻫﻮاﯾﯽ (ﮔﻞ و ﺑـﺮگ) ﮔﯿـﺎه در مرحله گلدهی اﻧﺠـﺎم ﮔﺮﻓـﺖ و در دمای اتاق ﺧﺸﮏ و اﺳﺎﻧﺲ آن ﺑﻪروش ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ آب ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ﮐﻠﻮﻧﺠﺮ اﺳﺘﺨﺮاج ﮔﺮدﯾـﺪ. ﺟﻬـﺖ ﺷﻨﺎﺳـﺎﯾﯽ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت اﺳﺎﻧﺲ از دﺳﺘﮕﺎه GC/MS اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ. در مجموع 93 ترکیب در اسانس جمعیت‌های <em> T. percicum</em>شناسایی شد که تعداد و نوع ترکیب‌ها در اسانس این جمعیت‌ها، تفاوت زیادی دارد. بیشترین ترکیب اسانس متعلق به رویشگاه کوه زیره داراب (68 ترکیب) شناسایی شد، در حالی که بیشترین بازده اسانس در رویشگاه زاخارویه (3/0 درصد) مشاهده شد. رویشگاه کوه زیره داراب بالاترین درصد از آلفا پینن، بتا- پینن، لیمونن و والریانول دارای کیفیت بالایی از اسانس بوده و بهترین محل رویش برای گیاه <em>T. percicum</em> در این پژوهش می­باشد. ترکیب­های آلفا-پینن، بتا-پینن، ای کاریوفیلن و کاریو فیلن اکسید به‌عنوان ترکیبات مهم اسانس در هر چهار منطقه بودند.