بررسی اکوفیتوشیمیایی، اتنوفارماکولوژی، آنتی‌اکسیدانی و آنتی‌باکتریایی عصاره‌ اندام‌های مختلف گیاه داروییMelilotus officinalis L. در رویشگاه کوهستانی چهارباغ - استان سمنان

Abstract

گیاه دارویی یونجه زرد با نام علمی<em>M.elilotus officinalis </em>L<em>. </em><em> </em>متعلق به تیره باقلا ) Fabaceae) است که در طب سنتی به عنوان مقوی، ضد عفونی کننده و تنظیم کننده قند خون، ضد نفخ و مرحم در التیام زخم­های پوستی و پای دیابتی مصرف می‌شود. در این تحقیق ضمن عملیات صحرایی فراوان، مهم­ترین اطلاعات دارویی در مورد مصارف سنتی گیاه از درمان­گران محلی اخذ گردید؛ سپس مهمترین نیازهای اکولوژیکی و اندام‌های مختلف گیاه (سرشاخه­های گلدار، ساقه و ریشه) در اردیبهشت ماه 1395 از رویشگاه 2300 متری کوهستان باغ جمع آوری گردید؛ عصاره­های آبی و اتانولی با استفاده از روش خیساندن استخراج و به‌منظور انجام تست­های فیتوشیمیایی از روش­های اسپکتروفوتومتری و برای ارزیابی عملکرد آنتی‌اکسیدانی از روش­های DPPH, TAC, RP استفاده شد. عملکرد ضدباکتریایی عصاره اتانولی اندام‌ها با استفاده از روش دیسک دیفیوژن و MIC بررسی گردید. نتایج بررسی میدانی نشان داد که مردم این منطقه بیشتر از سرشاخه­های گلدار گیاه به عنوان مقوی، ضد التهاب و ضدعفونی کننده در درمان التهاب مفاصل ، زخم­های دیابتی و رقیق کننده خون استفاده می­کنند. عصاره اتانولی سرشاخه­های گلدار گیاه ضمن اینکه از بیشترین میزان فنول کل (13/0 ± 08/38 میلی‌گرم معادل گالیک اسید در هر گرم وزن خشک گیاه)، فلاونویید کل (01/0 ±4/62 میلی گرم معادل کوئرستین در هر گرم وزن خشک گیاه) برخوردار بودند، در تستDPPH نیز از بیشترین میزان عملکرد آنتی اکسیدانی در مهار رادیکال­های آزاد با میزان 61/10=IC50 برخوردارند و به‌ترتیب باکتری‌های گرم مثبت<em>Staphylococus aureus </em><em>، </em><em>Staphylococus epidermidis</em><em>،</em><em>Bacilus cereus </em><em> </em>و<em>Entrococus faecalis</em> از بیشترین حساسیت نسبت به عصاره اتانولی گلها نشان داد. تحلیل داده‌ها نشان از آن است که عملاً یک رابطه مستقیم و معنی‌دار بین نوع اندام گیاه، نوع حلال، متابولیت­های ثانویه و عملکرد دارویی آن وجود دارد. <strong><em> </em></strong>