بررسی و مقایسه ترکیب‌های شیمیایی اسانس سرشاخه های گلدار گیاه دارویی (Mentha longifolia L. Hudson) در رویشگاه های مختلف استان فارس و خراسان رضوی

Abstract

گیاه معطر پونه با نام علمی (<em>Mentha longifolia </em>L. Hudson.) متعلق به تیره نعناعیان (Lamiaceae) دارای خواص دارویی محرک، مقوی، ضداسپاسم، ضدنفخ، قابض و آرام‌بخش می‌باشد. این تحقیق با هدف بررسی و مقایسه کمیت و کیفیت ترکیب‌های شیمیایی اسانس پونه در مناطق مختلف استان‌های فارس و خراسان رضوی انجام گرفت. در این مطالعه سرشاخه‌های گل‌دارگیاه در تابستان 1394 از ده رویشگاه‌های طبیعی از دو استان جمع‌آوری گردید. استخراج اسانس‌‌ها با استفاده از دستگاه کلونجر و به روش تقطیر با آب انجام و ترکیبات شیمیایی اسانس‌ها با استفاده از دستگاه‌های GC و GC/MS شناسایی شدند. بیشترین میزان بازده اسانس مربوط به رویشگاه چناران، مشهد و کاشمر در استان خراسان رضوی تعیین شد. در مجموع در اسانس پونه 34 ترکیب شناسایی شدند که بیشترین میزان 1و8-سینئول (47/36 درصد) و منتول (3/16 درصد) در رویشگاه فسا، بیشترین میزان پولگون (2/45-5/49 درصد) به‌ترتیب در منطقه کوار و بوانات، پیپریتون اکسید به‌ترتیب در دو رویشگاه کازرون و فسا از بیشترین مقدار (7/15-3/18 درصد) برخوردار بود و در نهایت میزان پیپریتنون (34/55 درصد) از بیشترین مقدار در منطقه کازرون برخوردار بود. پونه به‌علت حضور ترکیبات متعدد دارای پتانسیل قابل ‌توجهی در برنامه‌های اصلاحی و اهلی‌سازی می‌باشد. لذا با توجه به اینکه رویشگاه مشهد از بیشترین بازده اسانس و مقادیر بالای پولگون برخوردار بود، می‌تواند در برنامه‌های اصلاحی آینده مورد