مطالعه اثر روش‌های مختلف انجماد و خشک کردن بر کمیت و کیفیت مواد موثره اسانس و تعیین مقدار اسیدکافئیک در عصاره گیاه دارویی Rosmarinus officinalis L.

Abstract

در این تحقیق به‌منظور بررسی اثر انجماد و خشک کردن بر کمیت و کیفیت مواد موثره اسانس‌، برگ‌های گیاه رزماری <em>Rosmarinus officinalis</em> L. در مرحله رویشی در تیرماه ۱۳۹۳ از محل مزرعه مرکز تحقیقات گیاهان دارویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان جمع آوری ودر چهار مرحله: تازه، خشک، تازه منجمد و خشک منجمد برای اسانس گیری آماده گردید. اسانس نمونه‌ها بوسیله دستگاه تقطیر با بخار آب (طرح کلونجر) استخراج‌، آنالیز مواد موثره نمونه‌ها با استفاده از روش کروماتوگرافی گازی (GC/MS) انجام گرفت و به‌منظور تعیین مقدار میزان اسید کافئیک در عصاره اتانولی گیاه از تکنیک کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا HPLC استفاده شد. نتایج نشان داد که در هر ۴ روش مورد بررسی به‌ترتیب ترکیبات مشترک : ایزو- بورنیل استات ( ۵/۱۱-۳/۱۴ درصد)‌، کامفور (۳۴/۱۱-۷/۱۲ درصد)‌، پولگون (۸/۷-۶/۱۰ درصد)، آلفا- فلاندرن (۳/۰-۲/۹ درصد)‌، بتا-کاریوفیلن (۱/۲-۸۷/۸ درصد)‌، آلفا- ترپینئول (۳۴/۳-۸/۹ درصد)‌، ۱و۸- سینئول (۹۳/۰-۷/۶ درصد) ولینالول (۰-۴۵/۴ درصد) و کامفن (۳/۳-۷/۵ درصد) از بالاترین مقدار در اسانس گیاه برخوردار بودند و حداکثر میزان اسید کافئیک در عصاره تازه گیاه به مقدار ۰۱۶/۰ میکروگرم بر گرم برگ تازه تعیین گردید و اینکه در هر دو حالت نمونه‌های تازه و خشک‌، اسانس‌ها از بالاترین کمیت و کیفیت مواد موثره برخوردار بودند‌، به‌طوری‌که ترکیبات: ترانس -پینوکاروئول (۱/۵ درصد)‌، سابینن (۸۸/۴ درصد)‌، ترانس- اوسیمن (۳۴/۶ درصد) و ژرانیل استات (۲۲/۱۵ درصد) فقط در دو روش تازه و خشک در اسانس نمونه‌ها گزارش گردیدند و از آنجایی که ترکیبات فوق از بیشترین عملکرد آنتی‌اکسیدانی‌، ضدپاتوزنی‌، ضدالتهابی و ضدعفونی کنندگی برخورداند، لذا پیشنهاد می‌گردد به‌منظور ارتقای کیفیت‌‌، فراوری گیاه بیشتر در دو حالت خشک و تازه انجام پذیرد. <strong><em> </em></strong>