تاثیر پرتودهی اشعه گاما بر صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه دارویی Thymus vulgaris L

Abstract

آویشن باغی (.<em>Thymus vulgaris </em>L) متعلق به تیره نعناعیان، دارای سابقه دیرینه به‌عنوان مقوی، ضد نفخ، ضد اسپاسم، ضدالتهاب، ضد سرفه و خلط‌آور در درمان سرماخوردگی و سایر عفونت‌ها می‌باشد از آنجایی که استفاده از فناوری هسته‌ای، جهت افزایش کمیت و کیفیت مواد موثره گیاهان، از روش‌های علمی نوین می‌باشد، این تحقیق برای بررسی اثر اشعه گاما بر صفات مورفولوژی و فیتوشیمیایی گیاه آویشن باغی به‌صورت آزمایشی و در قالب طرح کاملاً تصادفی چند مشاهده‌ای اجرا گردید. تیمارهای به کار برده شامل: پرتوهای صفر، 100، 200، 300 گری در نظر گرفته شد اسانس‌گیری نمونه با استفاده از دستگاه تقطیر با آب (طرح کلونجر) و آنالیز مواد موثره اسانس با استفاده از دستگاه GC/MS آنالیز گردید. نتایج نشان داد که کاربرد اشعه گاما تأثیر معنی‌داری بر روی صفات گیاه داشت. درصد اسانس پیکره رویشی آویشن باغی طی پرتودهی در شدت 100 گری اشعه گاما افزایش یافته است. بنابراین بیش‌ترین میانگین اسانس با 81/2 درصد در تیمار 100 گری و کم‌ترین میزان آن با 52/1 درصد در تیمار 300 گری و اینکه در تیمار 200 و 300 گری اشعه گاما تاثیر بهتری در میزان عملکرد نیز نشان داد. در حالی که طی تجزیه اسانس با دستگاه کروماتوگرافی گازی بیشترین میزان تیمول و کارواکرول در شدت 300 گری مشاهده شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد استفاده از پرتو گاما می‌تواند در زمینه دستیابی به شاخص‌های رشدی وارتقای کیفی و کمی مواد موثره گیاه موثر باشد.