بررسی ترکیب‌های شیمیایی اسانس گیاه Centaurea xanthocephala (DC.) Schultz-Bip. در رویشگاه طبیعی ارومیه

Abstract

گونه <em>C. xanthocephala</em> نوعی گل‌گندم چندساله است که در منطقه شمال غربی کشور پراکنش دارد. هدف ازانجام این تحقیق تعیین ترکیب‌های شیمیایی موجود دراسانس گونه‌ گل گندم سرطلائی برای کاربردهای احتمالی آن در صنایع مختلف دارویی، آرایشی- بهداشتی و غذایی بود. اندام هوایی گیاه در مرحله گلدهی در اواخر تیر 1389 از منطقه ارومیه، دره قاسملو جمع‌آوری و در دمای محیط خشک و سپس آسیاب شدند. نمونه ساقه همراه برگ و گل‌آذین به تفکیک با روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شدند. برای جداسازی و شناسایی ترکیب‌های اسانس از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. بازده اسانس برگ و ساقه (برپایه وزنی- وزنی خشک شده) 02/0 و گل‌آذین 023/0 درصد بود. در اسانس ساقه همراه برگ 18 ترکیب و در اسانس گل‌آذین 16 ترکیب شناسایی شد. بالاترین درصد ترکیب ساقه همراه برگ، اسپاتولنول (1/26درصد) و آلفا-کوپائن (4/11درصد) بود. در حالی که در گل‌آذین، اسپاتولنول (6/28درصد)، آلفا-کوپائن (0/13درصد)، سیس-لانگی‌پینانول (6/5درصد) وترانس-‌کاریوفیلن (8/4درصد) از ترکیب‌های غالب بودند. براساس نتایج حاصل از بازده اسانس اندام‌های مختلف <em>C. xanthocephala</em>، مقدار آنها بسیار جزئی است و قابل‌توجه نبود. همچنین میزان ترکیب‌های اصلی اسانس در گل آذین بیش از ساقه و برگ بود.