عوامل تأثیرگذار بر رفتار حفاظت محیط‌زیستی روستاییان در شهرستان خدابنده بر مبنای تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده

Abstract

امروزه، مسائل محیط­زیستی تهدیدی جدی برای پایداری محیط­زیست جوامع روستایی ایجاد کرده­اند. در این راستا، بسیاری از صاحب­نظران بر این باورند که رفتارهای انسانی ریشه اصلی مشکلات محیط­زیستی می­باشند که ضروری است به طور دقیق مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به اهمیت موضوع، این تحقیق توصیفی- پیمایشی با هدف بررسی عوامل تأثیرگذار بر رفتار حفاظت محیط­زیستی روستاییان بر مبنای تئوری رفتار برنامه­ریزی شده انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش، 2354 نفر از سرپرستان خانوار در سطح مناطق روستایی بخش سجاسرود در شهرستان خدابنده استان زنجان بود که با توجه به جدول بارتلت و همکاران ((2001، تعداد 259 نفر از آنان از طریق روش نمونه‎گیری دو مرحله­ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده‌ها از پرسش­نامه­ استاندارد استفاده شد. روایی محتوایی پرسش­نامه با نظرسنجی از متخصصان تأیید شده و روایی سازه و پایایی ابزار تحقیق نیز از طریق بررسی برازش مدل در سه سطح مدل اندازه­گیری، مدل ساختاری و مدل کلی به دست آمد. نتایج توصیفی حاکی از آن بود که رفتار حفاظت محیط­زیستی بیشتر روستاییان در سطوح متوسط (5/58 درصد) و پایین (3/29 درصد) بود. همچنین، نتایج تحقیق نشان داد که بین متغیرهای نگرش، هنجارهای اجتماعی و کنترل رفتاری درک شده با قصد انجام رفتارهای حفاظت محیط­زیستی و نیز قصد و هنجارهای اجتماعی با رفتار حفاظت محیط­زیستی روستاییان رابطه مثبت و معنی­دار وجود داشت. با توجه به نتایج تحقیق، پیشنهاد می­شود که از طریق سازوکارهای ترویجی مختلف به­ویژه برگزاری دوره­های آموزشی- ترویجی، سطح دانش و آگاهی روستاییان در زمینه روش­ها و فنون فعالیت­های حفاظتی از محیط­زیست افزایش داده شده و از سوی دیگر، سیاست­های حمایتی برای حفاظت از محیط­زیست با تأکید بر مشارکت روستاییان تدوین و اجرا شود.