طرح محتوای برنامه درسی آموزش توسعه پایدار در نظام آموزش عالی ایران: یک پژوهش کیفی

Abstract

در این پژوهش تلاش شد به طرح محتوای برنامه درسی آموزش توسعه پایدار در نظام آموزش عالی ایران پرداخته شود. طرح پژوهش کیفی و به‌طور ویژه مطالعه موردی کیفی است. در این راستا از اعضای هیأت علمی در رشته‌های برنامه‌ریزی درسی، مهندسی-عمران، معماری، کشاورزی، اقتصاد و علوم اجتماعی، در دانشگاه شیراز (جامعه آماری: به تعداد 72 نفر) به عنوان خبرگان تخصصی و استفاده از «رویکرد هدفمند» و با «روش انتخاب صاحب‌نظران کلیدی» و استفاده از «معیار اشباع نظری»، با 25 نفر به عنوان نمونه مصاحبه صورت گرفت. داده‌های به‌دست‌آمده با استفاده از نرم‌افزار Nvivo از طریق فن تحلیل مضمون مورد تحلیل قرار گرفت و یافته‌ها در قالب سه مجموع مضامین پایه، سازمان­دهنده و فراگیر دسته‌بندی و شبکه مضامین سازمان‌دهی شد. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، یک چارچوب ماتریسی از ابعاد توسعه پایدار (محیط‌زیستی، اجتماعی-فرهنگی، نهادی، اقتصادی) و عنصر برنامه درسی (محتوا) شکل گرفت. 4 مضمون سازمان دهنده و 73 مضمون پایه شناسایی و شبکه مضامین استخراج شد؛ بدین صورت که طرح محتوای برنامه درسی آموزش توسعه پایدار در نظام آموزش عالی (به عنوان مضمون فراگیر) و مضامین سازمان دهنده شامل 4 بعد: اجتماعی و فرهنگی - محتوا؛ محیط‌زیستی - محتوا؛ اقتصادی- محتوا و نهادی- محتوا بودند. هر یک از این دسته‌ها خود دارای ابعاد گوناگونی در مضامین پایه (در کل:73 مورد) می‌باشند که شبکه مضامین به عنوان طرح محتوای برنامه درسی آموزش توسعه پایدار در نظام آموزش عالی سازمان‌دهی شدند. بدیهی است که یافته‌های این پژوهش امکان آموزش توسعه پایدار در سطح آموزش عالی را فراهم آورده است.