برآورد تأثیر غیرخطی فرصت‌های رانت‌جویی بر رشد اقتصادی در ایران با استفاده از مدل مارکف سوئیچینگ

Abstract

به عقیدة بسیاری از اقتصاددانان، فرصت­های رانت­جویی با اتلاف و انحراف منابع از فعالیت­های مولد به سمت فعالیت­های غیرمولد، کاهش انگیزه کار و کارآفرینی و حاکم شدن روحیة رانت­جویی موجب کاهش رشد اقتصادی می­گردد. از این‌رو هدف تحقیق حاضر بررسی اثرات غیرخطی فرصت­های رانت­جویی بر رشد اقتصادی در ایران می­باشد. برای این منظور در گام اول با استفاده از منطق فازی و متغیرهای ورودی شکاف نرخ ارز رسمی و غیررسمی، نسبت ارزش افزوده بخش ساختمان به GDP و اندازة دولت، روند سری زمانی فرصت­های رانت­جویی طی سال­های 1359 تا 1391 شبیه سازی شده ­است. سپس در گام دوم رابطة غیرخطی فرصت­های رانت­جویی (خروجی منطق فازی) و رشد اقتصادی با استفاده از مدل مارکف سوئیچینگ ارزیابی شده ­است. یافته­های تجربی تحقیق حاکی از تأثیر منفی و معنی‌دار فرصت­های رانت­جویی بر رشد اقتصادی در هر سه رژیم مدل مورد نظر می­باشد. به طوری‌که در رژیم اول که نشان­گر رونق اقتصادی می‌باشد (سال­هایی که متوسط درآمدهای نفتی زیاد می­باشد) فرصت­های رانت­جویی با ضریب 15/38- بیش­ترین اثر منفی و در رژیم سوم که بیان­گر رکود اقتصادی می­باشد (سال­هایی که متوسط درآمدهای نفتی کم می­باشد) با ضریب 704/2- کم­ترین اثر منفی را بر رشد اقتصادی دارا می­باشد.