تاثیر نسبت های مختلف کشت مخلوط جو(Hordeum vulgare) و شنبلیله(Trigonella foenum- graecum L.) تحت تاثیر کود نیتروژن بر کمیت و کیفیت ماده خشک

Abstract

سابقه و هدف: زراعت مخلوط یعنی کشت بیش از یک نبات در یک قطعه زمین و در یک سال زراعی، به ترتیبی که یک گیاه در اکثر دوره ی رشد خود در مجاورت گیاه دیگر باشد. از مهم‌ترین فواید کشت مخلوط افزایش تولید در واحد سطح نسبت به تک کشتی، به دلیل استفاده بهتر از عوامل محیطی مانند نور، آب و مواد غذایی موجود در خاک است. <br /> مواد و روش ها: آزمایش در سال زراعی 94-95 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز به صورت طرح فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی و با 3 تکرار اجرا شد. فاکتور اول کود نیتروژن در 2 سطح (0 و 40 کیلوگرم در هکتار نیتروژن) و فاکتور دوم الگوهای مختلف کشت مخلوط در 8 سطح ( تک کشتی جو، تک کشتی شنبلیله، نسبت های جایگزینی 1:2 شنبلیله- جو، 2:2، 1:3، ،3:1، افزایشی 20% افزایش تراکم شنبلیله به جو و کشت مخلوط درهم ) بود. صفات مورد مطالعه در این آزمایش شامل پروتئین، کربوهیدرات محلول (WSC)، درصد خاکستر (ASH)، قابلیت هضم ماده خشک (DMD)، الیاف نامحلول در شوینده خنثی (NDF)، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF)، عملکرد وزن خشک مخلوط، عملکرد نسبی جو، عملکرد نسبی شنبلیله، نسبت برابری زمین وزن خشک گیاه جو و شنبلیله بود. تراکم گیاه جو 375 بوته در متر مربع و همچنین رقم مورد استفاده برای کاشت جو زهک بود و تراکم گیاه شنبلیله 50 بوته در متر مربع و رقم مورد استفاده رقم محلی بود. عملیات برداشت در فروردین در مرحله خمیری جو انجام شد.<br /> یافته ها: نتایج نشان داد بیش ترین وزن خشک مخلوط (1/1277 گرم در متر مربع) و بیش ترین نسبت برابری زمین(15/1 LER= )، از نسبت کشت افزایشی 100% جو : 20% شنبلیله به دست آمد. بالاترین میزان پروتئین خام و قابلیت هضم ماده خشک و درصد خاکستر علوفه از تیمار خالص شنبلیله به دست آمد. بالاترین میزان کربوهیدرات های محلول، الیاف نامحلول در شوینده خنثی، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی و فیبر از تیمار خالص جو به دست آمد. از نظر پروتئین تیمار یک (جو) : سه (شنبلیله) از بین تیمارهای مخلوط دارای بالاترین کیفیت بود. همچنین تیمار کود نیتروژن نسبت به شاهد باعث افزایش درصد پروتئین خام، کربوهیدرات های محلول در آب و قابلیت هضم ماده خشک شد. ولی در صفات (الیاف نامحلول در شوینده خنثی، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی، درصد خاکستر علوفه) تیمار شاهد نسبت به تیمار کود نیتروژن باعث افزایش این صفات گردید.<br /> نتیجه گیری کلی: به طور کلی کود نیتروژن تأثیر معنی داری بر روی صفات کیفی داشته و با اعمال کود نیتروژن میزان پروتئین و کربوهیدرات های محلول در آب و قابلیت هضم ماده خشک گیاه جو افزایش یافته و همچنین گیاه شنبلیله میزان پروتئین، قابلیت هضم ماده خشک و درصد خاکستر علوفه بیش تری نسبت به جو داشت. در این الگوهای کشت نسبت کشت افزایشی 100% جو : 20% شنبلیله دارای بیش ترین کربوهیدرات محلول (4/70%) بود. به نظر می رسد که وجود شنبلیله در کشت مخلوط با جو باعث افزایش کیفیت مخلوط می شود چون هر چه میزان شنبلیله در کشت مخلوط بیش تر باشد میزان پروتئین در آن نسبت مخلوط افزایش و میزان الیاف نامحلول اسیدی و خنثی کم تر و به دنبال آن کیفیت و خوشخوراکی آن افزایش می یابد.