ارزیابی عملکرد و صفات مورفولوژیک ذرت شیرین با کاربرد سطوح مختلف آبیاری و روش های کشت

Abstract

کاهش منابع آب در کشور و افزایش تلفات آب در روش‌های مختلف آبیاری سطحی، لزوم توجه به روش آبیاری تحت فشار، به خصوص آبیاری قطره‌ای را افزایش داده است. یکی از تکنیک‌هایی که در کشت زودهنگام ذرت شیرین مورد استفاده قرار می‌گیرد، کاربرد مالچ پلاستیک می‌باشد. استفاده از این تکنیک، به دلیل تامین شرایط دمایی مناسب جهت رشد و بلوغ زودرس گیاه، موجب عرضه به موقع محصول به بازار هدف می‌گردد. همچنین، استفاده از نشاهای جوانه‌زده در شرایط گلخانه و انتقال آن به زیر پلاستیک در مزرعه، علاوه بر کاهش مصرف آب، زودرسی محصول را مضاعف می‌نماید. به منظور ارزیابی عملکرد و برخی از صفات مورفولوژیک ذرت شیرین با کاربرد سطوح مختلف آبیاری و کشت نشا زیر مالچ پلاستیک، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج در سال‌ 1394 اجرا گردید. عامل اصلی آزمایش شامل آبیاری در 3 سطح، 100 درصد نیاز آبی گیاه (1I)، 75 درصد نیاز آبی گیاه (2I)، 50 درصد نیاز آبی گیاه (3I) و عامل فرعی شامل روش‌های کشت در 6 سطح، کشت بذر زیر مالچ پلاستیک در تاریخ 15 فروردین‌ماه (1CT)، کشت نشا زیر مالچ پلاستیک در تاریخ 15 فروردین‌ماه (2CT)، کشت بذر به روش متداول در تاریخ 15 اردیبهشت‌ماه (3CT)، کشت بذر زیر مالچ پلاستیک در تاریخ 15 اردیبهشت‌ماه (4CT)، کشت نشا زیر مالچ پلاستیک در تاریخ 15 اردیبهشت‌ماه (5CT) و کشت نشا به روش متداول در تاریخ 15 اردیبهشت‌ماه (6CT) بودند. نتایج نشان داد که برهمکنش آبیاری و روش‌های کشت بر صفات عملکرد بلال، عملکرد دانه کنسروی، کارآیی اقتصادی مصرف آب، عملکرد علوفه و بیولوژیک ذرت شیرین معنی‌دار گردید. بیشترین عملکرد بلال در تیمارهای 1CT2I، 1CT1I، 2CT2I و 2CT1I به ترتیب معادل 1442، 1441، 1369 و 1351 گرم بر متر مربع بدست آمد. کمترین عملکرد بلال در تیمار 3CT3I معادل 706 گرم بر متر مربع بدست آمد. بیشترین عملکرد دانه کنسروی در تیمارهای 1CT1I، 1CT2I، 2CT1I و 2CT2I به ترتیب معادل 7/558، 1/551، 2/536 و 4/527 گرم بر متر مربع بدست آمد. استفاده از نشا باعث تسریع رشد و نمو گیاه شد. بیشترین کارآیی اقتصادی مصرف آب در تیمارهای 2CT2I، 1CT2I، 2CT3I و 1CT3I به ترتیب معادل 21/2، 18/2، 16/2 و 14/2 کیلوگرم بر مترمکعب بدست آمد. با افزایش مصرف آب، کارآیی اقتصادی مصرف آب کاهش یافت. بنابراین، به کارگیری روش آبیاری قطره‌ای نواری به همراه تامین 75 درصد نیاز آبی با حصول عملکرد قابل قبول، حداکثر کارآیی مصرف آب را در پی داشته است. بیشترین عملکرد علوفه و بیولوژیک در تیمار 1CT1I به ترتیب معادل 2008 و 3399 گرم بر متر مربع و کمترین آن‌ها در تیمار 6CT3I به ترتیب معادل 1237 و 1947 گرم بر متر مربع بود. تاثیر آبیاری بر صفت طول بلال و تاثیر روش-های کشت بر صفت ارتفاع بوته معنی‌دار گردید. بیشترین طول بلال در تیمار تامین 100 درصد نیاز آبی گیاه معادل 3/20 سانتی‌متر و کمترین طول بلال در تیمار تامین 50 درصد نیاز آبی گیاه معادل 6/17 سانتی‌متر بود. بیشترین ارتفاع بوته معادل 1/161 سانتی‌متر در تیمار کشت بذر زیر مالچ پلاستیک در 15 فروردین‌ماه بدست آمد. در صورتی که محدودیت آب وجود داشته باشد، تیمار تامین 75 درصد نیاز آبی ذرت شیرین به همراه مالچ پلاستیک جهت تولید حداکثر محصول، مطلوب خواهد بود.