تاثیر زوال بذر بر واکنش ­های رشدی گندم تحت تنش غرقابی

Abstract

<strong>چکیده:</strong> <br /><strong>سابقه و هدف:</strong>زوال بذر و تنش غرقابی از عواملی هستند که منجر به کاهش رشد رویشی می‏شوند. کاهش رشد رویشی می­تواند به علت کاهش سرعت و درصد سبزشدن باشد که منجر به کاهش تراکم جامعه گیاهی شده و باعث عدم دستیابی به تراکم مطلوب به ویژه در شرایط نامساعد مزرعه شده درنتیجه عملکرد کاهش می­یابد. از طرفی زوال بذر ممکن است روی رشد تک بوته تاثیر گذار باشد که رشد گیاه را می­توان با استفاده از مولفه­های آنالیز رشد به صورت کمی توصیف کرد. <br /><strong>مواد و روش­ها:</strong>به منظور بررسی مکانیسم­هایی که منجر به این کاهش رشد می­شوند و بررسی اثر متقابل این دو عامل، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی (3 تیمار کیفیت بذر به صورت 0، 72 و 144 ساعت پیری تسریع شده و 4 تیمار غرقابی شامل 0، 5، 10 و 15 روز غرقاب) در 4 تکرار انجام شد. در این تحقیق بذرهای گندم (رقم دریا) ابتدا در آزمایشگاه برای ایجاد تیمارهای مختلف کیفیت بذر ، با روش تسریع پیری فرسوده شدند. <br /><strong>یافته­ها:</strong>نتایج حاصل از بررسی­های آزمایشگاه نشان داد که زوال بذر منجر به کاهش سرعت، درصد جوانه­زنی و کاهش رشد رویشی گیاهچه­های حاصل می‌شود.همچنیندر گلخانه، گیاهان طی دو مرحله پنجه‏زنی تیمار شاهد (قبل از اعمال تنش غرقابی) و مرحله به خوشه‌رفتن تیمار شاهد (پس از اعمال تنش غرقابی) برداشت شدند..در مرحله پنجه­زنی تیمار شاهد، با افزایش زوال بذر تعداد بوته کاهش یافت. در مرحله خوشه‏رفتن تیمار شاهد بین سطوح مختلف زوال بذر، تعداد بوته و تعداد پنجه تحت تاثیر تیمار زوال بذر قرار گرفتند و با افزایش زوال بذر، تعداد بوته کاهش یافت، ولی تعداد پنجه در بذور فرسوده­تر افزایش یافت. در مرحله پنجه­زنی تیمار شاهد (قبل از اعمال تنش غرقابی) که پوشش زمین توسط گیاهچه­ها کامل نشده است، سطح برگ و وزن خشک وابسته به تراکم بوده و با کاهش تراکم در اثر زوال بذر، کاهش یافتند، ولی اعمال تنش غرقابی تنها سطح برگ در گلدان را کاهش داد. در مرحله پنجه‏زنی تیمار شاهد با افزایش زوال بذر سرعت رشد نسبی به طور معنی‏داری کاهش یافت ولی در مرحله خوشه‏رفتن تیمار شاهد با افزایش زوال بذر سرعت رشد نسبی به طور معنی‏داری افزایش یافت. یکی از دلایل افزایش RGRدر گیاهان حاصل از بذور زوال­یافته می­تواند به علت، جبران کاهش سرعت بسته شدن کانوپی ناشی از تراکم پایین بوته­ها در این گیاهان باشد. پس از اعمال تنش غرقابی سرعت رشد نسبی، سرعت جذب خالص، نسبت سطح برگ و نسبت وزن برگ برای تیمار زوال بذر معنی‏دار شدند، ولی برای تیمار تنش غرقابی و اثر متقابل زوال بذر و تنش غرقابی غیرمعنی‏دار شدند. <br /><strong>نتیجه­گیری:</strong>تیمارهای زوال بذر، تنش غرقابی و اثرمتقابل آن­ها بر واکنش­های رشدی فوق در گندم، تاثیر گذار بودند.