بررسی تنوع ژنتیکی و گروه‌بندی ژنوتیپ‌های مختلف گندم با استفاده از تجزیه و تحلیل‌های چندمتغیره

Abstract

این تحقیق به منظور بررسی و ارزیابی تنوع فنوتیپی و ژنتیکی در جمعیتی متشکل از 94 لاین‌ دبل‌هاپلوئید، والدین و 5 رقم بومی ایرانی گندم نان (<em>Triticum aestivum</em> L.) انجام گردید. سیزده صفت زراعی و مورفولوژیک شامل عملکرد دانه در واحد سطح، شاخص برداشت، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، تراکم سنبلچه، وزن صد دانه، تعداد پنجه کل، تعداد پنجه بارور، تعداد پنجه نابارور، طول و عرض برگ پرچم، ارتفاع بوته و تعداد گره طی 4 سال زراعی (1388-1385) در شرایط مزرعه در قالب طرح‌های مستطیل لاتیس سه‌گانه بررسی گردید. نتایج حاصل از تجزیه تشخیص متعارف (CDA) نشان داد که دو متغیر (مؤلفه) متعارف معنی‌دار بوده و متغیر متعارف اول ‌که شامل صفات تعداد دانه در سنبله (68/0)، تعداد پنجه(19/0-)، تراکم سنبلچه (40/0-)، وزن صددانه (33/0)، طول سنبله (30/0)، تعداد پنجه‌بارور (19/0-) و عملکرد دانه (27/0) بود، بیشترین نقش (85/0) را در تفکیک ارقام داشت زیرا این صفات بیشترین ضرایب را (صرفنظر از علامت) در تابع یک داشتند. همچنین متغیرهای متعارفی که نقش مهمی داشتند در گروه‌بندی ارقام به زیرگروه‌ها استفاده گردیدند. تجزیه خوشه‌ای نیز تقریباً در تأیید نتایج تشخیص متعارف، ارقام را به گروه‌های مشابه تفکیک نمود. در این تحقیق، تجزیه تشخیص متعارف در بررسی تنوع ژنتیکی صفات زراعی که بهترین توصیف را از تنوع بین ارقام داشتند، مؤثرتر از روش‌های تجزیه خوشه‌ای و مؤلفه‌های اصلی واقع گردید.