اثرات طول دوره غرقابی و دما بر خصوصیات رویشی و فعالیت آنزیم‎های گلیکولیتیک- تخمیری در گیاهچه پنبه (Gossypium hirsutum L.)

Abstract

تنش غرقابی یکی از مشکلات کشت پنبه در مناطق پرباران می‎باشد که در مراحل اولیه تأثیر نامطلوبی بر رشد گیاه می‎گذارد. به‌طوری‌که با وقوع بارندگی در اوایل تا اواسط فصل بهار در مزارع بدون زه‌کش مناسب، حالت غرقابی ایجاد می‎گردد. همچنین با وقوع بارش دمای خاک و محیط نیز کاهش می‎یابد. به‌منظور بررسی اثرات طول دوره غرقابی و دما بر خصوصیات رویشی و فعالیت آنزیم‎های گلیکولیتیک- تخمیری در پنبه، آزمایشی در آزمایشگاه و گلخانه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل طول دوره غرقابی (0، 24، 48 و 96 ساعت) و دما (16، 20 و 25 درجه سانتی‎گراد) بودند. نتایج نشان داد که سطح برگ، ارتفاع و وزن خشک بوته، کلروفیل و نسبت فلورسانس متغیر به فلورسانس حداکثر با افزایش طول دوره غرقابی از 0 به 96 ساعت و کاهش دما از 25 به 16 درجه‎ سانتی‎گراد کاهش یافتند؛ گرچه اثر متقابل طول دوره غرقابی و دما تنها بر سطح برگ، ارتفاع و وزن خشک بوته معنی‎دار بود. نتایج نشان داد که آنزیم‎های الکل دهیدروژناز و فروکتوز 1و6 بیس فسفات آلدولاز تحت‌تأثیر طول دوره غرقابی و دما قرار گرفتند؛ اما اثر متقابل طول دوره غرقابی و دما تنها بر فعالیت آنزیم فروکتوز 1و6 بیس فسفات آلدولاز معنی‎دار بود. بنابراین می‎توان نتیجه‎گیری نمود که در شرایط غرقابی، با کاهش دما رشد پنبه نیز کاهش می‎یابد. همچنین با توجه به این‌که فعالیت آنزیم‎های الکل دهیدروژناز و فروکتوز 1و6 بیس فسفات آلدولاز در شرایط غرقابی روند افزایشی را نشان می‎دهند می‎توانیم از این دو آنزیم به‌عنوان مارکر و نشانگر مناسب برای تعیین ارقام و ژنوتیپ‎های مقاوم به غرقابی استفاده نمود.