پاسخ به گزینش غیرمستقیم برای عملکرد و میزان روغن دانه در گلرنگ

Abstract

هدف اصلی از انجام این مطالعه درک روابط ژنتیکی بین خصوصیات کمی و کیفی گلرنگ و کمی‏سازی تأثیر انتخاب یک صفت بر سایر صفات بود. این مطالعه در مزرعه آزمایشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان طی سال‏های زراعی 1380 و 1381 با استفاده از نسل‏های والد، F1 و F2 ح- اصل از تلاقی بین ژنوتیپ‏های بومی و غیربومی انجام شده ‏است. به‌منظور اطلاع یافتن از بهترین مسیر انتخاب برای بهبود خصوصیات مورد بررسی از برآورد پاسخ به گزینش ‏غیرمستقیم استفاده شد. پاسخ به گزینش غیرمستقیم یا بیانگر میزان تغییر صفت y در اثر ایجاد تغییر برای خصوصیت x را نشان می‌دهد. نتایج نشان داد از بین صفاتی که با عملکرد دانه همبستگی ژنتیکی دارند، بیشترین بهبود عملکرد دانه از طریق انتخاب برای افزایش تعداد طبق در بوته حاصل می‌گردد، زیرا پاسخ به انتخاب غیرمستقیم برای این خصوصیت بیشتر از انتخاب از طریق سایر صفات بود. در مرتبه دوم اهمیت می‌توان عملکرد دانه در بوته را از طریق افزایش تعداد دانه در طبق بهبود بخشید. همچنین اگر هدف زودرسی محصول باشد، انتخاب ژنوتیپ‌های پاکوتاه بهترین مسیر انتخاب غیرمستقیم است زیرا بیشترین پاسخ به انتخاب غیرمستقیم برای کاهش صفت روز تا گلدهی و روز تا رسیدگی از طریق انتخاب برای ارتفاع بوته مشاهده گردید. با توجه به نتایج این مطالعه پیشنهاد می‌گردد که بررسی روابط علی بین اجزای عملکرد و طراحی تیپ ایده‌آل در گلرنگ با مطالعه همبستگی‌های ژنتیکی صورت گیرد و در امر انتخاب برای بهبود یک صفت به همبستگی آن با سایر صفات نیز توجه گردد. بر این اساس یافته‏ها نشان دادند که افزایش تعداد طبق در بوته ضمن افزایش عملکرد دانه موجب کاهش تعداد دانه در طبق می‌گردد، که خود می‌تواند میزان بهبود عملکرد دانه در بوته را کاهش دهد و لذا لازم است برای بهبود عملکرد دانه شاخص انتخاب مناسبی تعریف شود. ارتفاع بوته گلرنگ بهترین صفت برای انتخاب غیرمستقیم جهت افزایش میزان روغن دانه در این گیاه است، زیرا پاسخ به گزینش غیرمستقیم آن بیش از سایر صفات مرتبط با میزان روغن دانه بود.