تعیین کروموزوم¬های حامل ژن¬های کنترل¬کننده ویژگی¬های کمی مرتبط با تحمل به خشکی در گندم نان با استفاده از لاین¬های جایگزین

Abstract

برای شناسایی ژن¬های کنترل¬کننده صفات در محیط تنش و بدون تنش، گام اول شناسایی کروموزوم¬های حامل این صفات می‌باشد. به‌منظور شناسایی کروموزوم¬های کنترل¬کننده مقاومت به خشکی و تعیین شاخص‌های¬ تحمل به خشکی مناسب، لاین¬های جایگزین¬ کروموزومی گندم هوپ در زمینه ژنتیکی بهاره چینی در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط تنش و بدون تنش آبی مورد ارزیابی قرار گرفتند. برمبنای عملکرد دانه در شرایط بدون تنش آبی(Yp) و تنش آبی(Ys) شاخص¬های میانگین بهره¬وری (MP)، میانگین هندسی بهره¬وری (GMP)، شاخص تحمل (TOL)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)و شاخص تحمل تنش (STI) برآورد گردیدند. لاین¬ها از نظر ویژگی¬های مورد مطالعه در هر دو شرایط اختلاف معنی¬داری نشان دادند، که دلالت بر امکان تعیین ژن¬های کنترل¬کننده این صفات بر کروموزوم¬های مربوطه دارد. مقایسه میانگین¬ها نشان داد که بیشترین ژن¬های کنترل¬کننده عملکرد دانه و اجزاء آن در شرایط تنش آبی بر روی کروموزوم های6A ،7A ،3D ،2B ،7D و7B قرار دارند. تحلیل همبستگی بین شاخص¬ها و میانگین¬ عملکرد در دو محیط نشان داد مناسب¬ترین شاخص¬ها برای انتخاب لاین¬ها سه شاخص MP،GMP و STI می‌باشد. نتایج نمودارهای بای¬پلات و سه¬بعدی نشان داد که بیشتر ژن¬های کنترل¬کننده شاخص¬های تحمل ذکر شده بر روی کروموزوم¬های6B ،4D ،7A ،7B ،7D ،6A ،2B ،3D و1A قرار دارند. تجزیه خوشه¬ای نشان داد که لاین¬های 6A ،7A ،3D ،4D ،7D ،7B ، 2B و هوپ در یک گروه قرار گرفته¬اند لذا می¬توان از آنها برای اصلاح ژنتیکی تحمل به خشکی در گندم بهره جست.