بررسی عوامل محدود کننده استقرار مناسب پوشش گیاهی در پارک ساحلی اهواز به روش پایگاه دانش فازی

Abstract

سابقه و هدف: مدل سازی کیفیت محیط و منظر تحت تاثیر عواملی مانند خاک، توپوگرافی، عناصر پوشش گیاهی و انسان ساخت می‌باشد. امروزه هدف از ارزیابی کیفیت محیط و منظر، تعیین و مشخص کردن شاخص‌ها و معیارهایی است که از طریق آن‌ها بتوان مناظر را حفاظت، احیاء و بازسازی کرد. در واقع از این طریق می‌توان مناظری که از لحاظ زیبایی مناسب هستند را حفظ و سایر مناظر را ترمیم و احیاء کرد. هدف از این مطالعه ارزیابی کیفیت محیط و منظر پارک‌ ساحلی شهر اهواز با استفاده از روش پایگاه دانش فازی می‌باشد.<br /> مواد و روش‌ها: جهت انجام این پژوهش از دو عمق 30-0 و 60-30 سانتی‌متری نمونه‌برداری انجام گردید و نمونه‌های خاک به-منظور انجام مطالعات آزمایشگاهی به آزمایشگاه منتقل و در معرض هوا خشک گردیده و مورد بررسی قرار گرفت و پارامترهای خاک، درصد شیب، زیبا شناسی بصری عناصر پوشش گیاهی و انسان ساخت مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. جهت بررسی عامل گیاه (گیاهان مقاوم و موثر بر زیبایی) و عناصر انسان‌ساخت از ارزیابی بصری استفاده شد. بدین منظور 150 عکس از پارک‌های ساحلی تهیه و توسط متخصصین فضای‌سبز، امتیازدهی شد. در نهایت از روش پایگاه دانش فازی با شش پارامتر (شوری، شیب، بافت خاک، زیبا شناسی بصری عناصر پوشش گیاهی و انسان ساخت و حاصلخیزی خاک) و هفت مدل به منظور بررسی و مدل سازی کیفیت محیط و منظر پارک‌های ساحلی اهواز استفاده گردید. <br /> یافته‌ها: نتایج این پژوهش نشان داده است که چگالی ظاهری، میانگین وزنی قطر خاکدانه، شوری خاک، نسبت جذب سدیم، ماده آلی، فسفرقابل جذب خاک و درصد شیب در پارک ساحلی به ترتیب 67/1، 33/0، 96/10 ، 94/24، 42/2، 81/17، 7/3 می‌باشد. همچنین بافت خاک این منطقه لوم شنی است و مقادیر زیبا شناسی بصری عناصر پوشش گیاهی و انسان ساخت 26/2 و 12/0 است. بر اساس تحلیل سلسله مراتبی شوری خاک، درصد شیب، بافت خاک، عناصر انسان‌ساخت، وجود گیاهان مقاوم و حاصلخیزی خاک موثرترین متغیرها برای کلاس‌بندی کیفیت محیط و منظر می‌باشند، بنابراین این متغیرها می‌توانند به عنوان شاخص‌های مهمی برای ارزیابی کیفیت فضای سبز و محیط و منظر در نظر گرفته شوند. نتایج حاصل از مدل‌های مورد استفاده در پایگاه دانش فازی برای کلاس‌بندی کیفیت محیط و منظر پارک‌ ساحلی اهواز نشان داد که 7/38، 8/58 و 5/2 درصد از پارک ساحلی اهواز به ترتیب در کلاس کیفیت کم، متوسط و زیاد قرار دارد.<br /> نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که خاک‌ این پارک از نوع شور و سدیمی با تراکم خاک زیاد و پایداری خاکدانه کم می‌باشد. نتایج حاصل از مدل‌های پایگاه دانش فازی نیز نشان داد که مهمترین عامل محدود کننده در مناطق دارای کیفیت کم و متوسط، شور و سدیمی بودن خاک و فرسایش می‌باشد. بنابراین برای احیای فضای سبز این منطقه، احداث سیستم زهکشی و آبشویی خاک برای کاهش شوری و کاشت گیاهان مقاوم برای کنترل تنش‌های محیطی توصیه می‌گردد.