تأثیر کاربرد نیتروژن و فسفر بر عملکرد اندام‌هوایی و ریشه گیاه روناس در شرایط شور استان فارس

Abstract

سابقه و هدف: برای موفقیت در بهره‌برداری از خاک‌های شور، تأمین مناسب عناصر غذایی مورد نیاز گیاه لازم است. به این معنی که با فراهم نمودن صحیح عناصر غذایی در مقدار و نسبت بهینه، شرایط خاک باید به گونه‌ای تغییر داده شود که رشد گیاه بهبود یافته و محصول مناسبی به دست آید. نیتروژن و فسفر از مهم‌ترین عناصر غذایی گیاهان محسوب می‌شوند و نقش به ‌سزایی در افزایش عملکرد گیاهان زراعی دارند. در شرایط تنش شوری، جذب آن‌‌ها بیش از سایر عناصر غذایی محدود می‌شود نیتروژن، عنصری ضروری در فرآیندهای حیاتی گیاه است که افزایش جذب و کاربرد آن در ساز و کارهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی شرایط را برای تحمل شوری بهبود می‌بخشد. فسفر کافی سبب زیاد شدن رشد گیاه و توسعه و گسترش ریشه می‌شود. برای این منظور گیاه می‌تواند از حجم بیشتری از خاک به ‌منظور جذب عناصر غذایی و رطوبت استفاده کند پژوهشگران متعددی گزارش کردند مصرف فسفر باعث افزایش معنی‌دار وزن خشک ریشه گیاه می‌شود و افزایش فسفر قابل جذب در خاک، رشد گیاه در خاک شور را تسهیل نموده و تا اندازه‌ای اثرات منفی شوری را تعدیل می‌کند. تحقیق بر روی گیاه روناس در زمینه‌های مختلف به طور محدودی انجام شده است و مطالعه اثر کودهای اوره و فسفردار بر روی جذب عناصر معدنی و صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه تاکنون صورت نگرفته است. امروزه مصرف کودهای شیمیایی برای تولید محصولات کشاورزی در مناطق خشک و نیمه‌خشک که سطح حاصلخیزی خاک پایین است، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر می‌باشد. کشت و تولید روناس به عنوان یک گیاه صنعتی و متحمل به شوری در ایران از قدیم رواج داشته ولی تحقیقات انجام شده در زمینه تغذیه این گیاه بسیار اندک است. این بررسی با هدف ارزیابی تاثیر کاربرد کودهای اوره و سوپر فسفات تریپل بر عملکرد اندام هوایی و ریشه گیاه روناس در استان فارس انجام گرفت.<br /> مواد و روش ها: آزمایش سه ساله به صورت فاکتوریل با سه تکرار و دو فاکتور در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی اجرا گردید. فاکتور اول کود اوره با 4 سطح صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار و فاکتور دوم کود سوپر فسفات تریپل با 4 سطح صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار بود. آزمایش در شرایط خاک شور و آب شور انجام شد. درکلیه تیمارها، کود دامی به میزان40 تن در هکتار قبل از کاشت مصرف شد. حدود 25 بذر به صورت کپه‌ای در چاله هایی با عمق 5 سانتی متر و با فاصله چاله ها روی ردیف به میزان 40 سانتی متر و فاصله ردیف ها 40 سانتی‌متر کاشته شدند. کرت‌های آزمایشی به ابعاد 3 متر در 4 متر بود. عملکرد اندام هوایی طی سه سال و عملکرد ریشه در سال سوم اندازه گیری شد. <br /> یافته ها: تجزیه واریانس داده‌‌ها نشان داد اثرات متقابل کود اوره و کود فسفردار در سال سوم بر عملکرد اندام هوایی در سطح 1 درصد معنی‌‌دار شد. اثرات متقابل کود اوره و کود فسفردار بر عملکرد ریشه در سطح 5 درصد معنی دار گردید. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد در سال سوم، بیشترین عملکرد اندام هوایی به میزان 7133/2 کیلوگرم در متر مربع با کاربرد 150 کیلوگرم در هکتار کود اوره و بیشترین عملکرد وزن خشک ریشه به میزان 6133/1 کیلوگرم در متر مربع با کاربرد توام 150 کیلوگرم در هکتار کود اوره و سوپر فسفات تریپل بدست آمد.<br /> نتیجه گیری: به‌طور کلی می‌توان گفت کاربرد سطوح بالای کودهای اوره و سوپر فسفات تریپل، تولید وزن خشک ریشه گیاه روناس در شرایط شور را افزایش می دهد.