تاثیر باکتریهای‌حل‌کننده پتاسیم بر برخی ویژگیهای گندم و جذب پتاسیم در شرایط گلخانه‌ای

Abstract

سابقه و هدف: پتاسیم یکی از عناصر غذایی پرنیاز و فراوان‌ترین کاتیون جذب شده در بیشتر گیاهان است. کمبود آن باعث خشکیدگی برگ و کاهش عملکرد دانه گندم می‌شود. بیشترین مقدار پتاسیم در خاک به شکل غیرقابل دسترس برای گیاه است. برخی از باکتری‌های محرک رشد قادر به آزاد کردن پتاسیم از کانی‌های دارای پتاسیم و افزایش دسترسی آن برای جذب گیاه هستند. بنابراین این پژوهش با هدف بررسی تأثیر باکتری‌های حل‌کننده پتاسیم در بهره‌گیری گندم از پتاسیم خاک انجام شده است.<br />مواد و روش: این پژوهش در گلخانه با آرایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش چهار سطح باکتری (شاهد بدون مایه زنی، مایه زنی با انتروباکتر کلوزه، مایه زنی با سودوموناس و مایه زنی با هردو باکتری) و دو سطح کود سولفات پتاسیم (صفر درصد و 50 درصد نیازی کودی) بودند. طی دوره آزمایش شاخص‌هایی مانند ارتفاع گیاه و شاخص کلروفیل اندازه‌گیری شد. در پایان دوره کشت، وزن خشک ریشه و اندام هوایی و مقدار پتاسیم در ریشه، ساقه و دانه (پس از خاکستر‌‌گیری از اندام گیاه) به کمک فروخ سنج اندازه‌گیری شد. عملکرد دانه (5 بوته در گلدان) و مقدار جذب پتاسیم در دانه نیز محاسبه شد. همچنین مقدار پتاسیم تبادلی خاک با استفاده از استات آمونیوم اندازه‌گیری شد.<br />نتایج: مقدار پتاسیم تبادلی خاک با کاربرد هر یک از تیمارهای باکتری نسبت به تیمار شاهد افزایش معناداری را در سطح یک درصد نشان داد. بیشترین مقدار پتاسیم تبادلی خاک به ترتیب در حضور انتروباکتر کلوزه، مخلوط دو باکتری و سودوموناس با افزایش 7/15 %، 8 % و 8/5 % نسبت به شاهد مشاهده شد. تاثیر تیمار‌های باکتری بر مقدار کلروفیل، ارتفاع بوته و وزن خشک ریشه در سطح یک درصد و بر مقدار وزن خشک ساقه در سطح پنج درصد معنا‌دار بود. بیشترین مقدار عملکرد دانه در حضور انتروباکتر ‌کلوزه و مخلوط دو باکتری به ترتیب با 5/14 % و 5/4 % افزایش نسبت به شاهد به‌دست آمد. بیشترین مقدار غظت پتاسیم در ریشه و ساقه به ترتیب با افزایش 5/40 % و 9/50 % نسبت به تیمار شاهد در حضور انتروباکتر کلوزه مشاهد شد. همچنین بیشترین مقدار غلظت و جذب پتاسیم دانه در حضور انتروباکتر کلوزه و پس از آن مخلوط دو باکتری مشاهده شد.<br />نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج به دست آمده بیشینه تمام ویژگی‌های اندازه‌گیری شده در تیمار دارای انتروباکتر کلوزه نشان دهنده امکان استفاده از آن در کاهش مصرف کودهای شیمیایی در راستای تولید بهینه محصول و کشاورزی پایدار است.