مطالعه‌ای فلسفی در نظریه‌ی فیلم

Abstract

این پژوهش با روشی توصیفی تحلیلی در پی بررسی‌ای فلسفی درباره چیستی نظریه فیلم از حیث نظریه بودنش و مباحث مرتبط با آن است. عام بودن و مربوط به فیلم بودن ویژگی­های اساسی نظریه فیلم هستند. نظریه فیلم از قوانین و قواعدی برخوردار است که جنبه توصیفی یا هنجاری دارند و درصدد است مفاهیم سازنده آن­ها را توضیح دهد. قوانین یا قواعد توصیفی به‌منزله علت عمل می­کنند و ازاین‌جهت نظریه جنبه تبیینی دارد. جنبه تبیینی نظریه ناظر به کشف قوانین و قواعد انضمامی­ای است که همگان آن را به کار می­برند. بر این اساس نظریه فیلم تجربه فیلم‌سازان و تجربه بینندگان از فیلم را به‌صورت نظام­مند صورت­بندی مفهومی می­کند و به تبیین قوانین و قواعد فیلم به‌عنوان یک پدیده می­پردازد. گرچه تاریخی بودن نظریه موضوعات و مسائل جدیدی را فراروی نظریه­پردازان فیلم قرار می­دهد اما نظریه­های پیشین را از اساس دچار تغییر نمی­کند. نظریه فیلم در سه حوزه تولید­کنندگان، متن و مخاطب و زیر بخش‌های آن فعال خواهد بود و بنابراین نه یک نظریه جامع، بلکه نظریه­هایی در عرصه­های مختلف ذکر شده وجود خواهد داشت. البته در تمام عرصه­های فوق می­توان به نظریه­هایی هماهنگ و سازمند با هم رسید و به این معنا نظریه­ای جامع داشت. آنچه این هماهنگی و سازمندی را به وجود می­آورد مبانی فلسفی­ای (فلسفه محض و فلسفه هنر)­ است که نظریه­ها بر آن ابتنا یافته­اند.