ارزیابی تأثیر ریسک سیاسی و ریسک بازرگانی بر صادرات غیر نفتی ایران به عمده‌ترین کشورهای هدف صادرات (با تأکید بر بیمه اعتبار صادراتی)

Abstract

تمام انواع کسب و کار شامل عناصری از ریسک است، اما در تجارت بین‌الملل بعد جدیدی به آن اضافه می‌شود. تأخیر و یا عدم پرداخت وجه کالای صادراتی در اثر وجود دو نوع ریسک مهم در فضای تجارت بین‌الملل، ریسک سیاسی و ریسک بازرگانی است. هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر ریسک‌های سیاسی و بازرگانی کشورهای واردکننده‌ و همچنین تأثیر یارانه/مالیات بیمه‌ی اعتبار صادراتی، بر صادرات غیر نفتی ایران به عمده‌ترین کشورهای هدف صادرات است. به همین منظور، از مجموعه داده‌های تابلویی مربوط به صادرات غیر نفتی ایران به 30 کشور عمده هدف صادرات غیر نفتی و آمارهای ریسک سیاسی، اقتصادی و مالی برگرفته از شاخص‌های راهنمای بین‌المللی ریسک کشوری(ICRG) برای دوره زمانی 1384 تا 1391 استفاده شده است، تا از طریق برآورد یک الگوی جاذبه این ارزیابی صورت پذیرد. در برآورد الگو، از الگوریتم‌های ایستا و پویا استفاده شدکه الگوریتم ایستا خود شامل دو الگوی ایستا و موندلاک جهت تفکیک اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت است. الگوی ایستا با استفاده از رهیافت اثرات تصادفی و الگوی پویا با روش گشتاور تعمیم‌یافته‌ی سیستمی (SGMM) برآورد شد. بر اساس نتایج، ریسک سیاسی در بلندمدت بر صادرات غیر نفتی ایران تأثیر مثبت داشته ولی ریسک بازرگانی هم از منظر شاخص ریسک اقتصادی و هم از منظر ریسک مالی بر صادرات غیر نفتی ایران اثر منفی داشته است. همچنین بررسی تأثیر سیاست بیمه اعتبار صادراتی نشان داد، دولت در این مدت سیاست مالیاتی اعمال کرده ولی اگر از این طریق به صادرکنندگان یارانه اعطا نموده بود، می‌توانست بر صادرات غیر نفتی ایران تأثیر مثبت داشته باشد.