ارزیابی ارتباط دمای برگ با میزان تحمل به شوری و الگوی تجمع سدیم در اندام هوایی برخی ارقام گندم

Abstract

درک مکانیسم‌های تحمل به شوری در گسترش ارقام متحمل ضروری به نظر می‌رسد. دو رقم گندم نان (ارگ و تجن) متفاوت از لحاظ تجمع سدیم اندام هوایی و یک رقم گندم دوروم (بهرنگ) از نظر دمای برگ و الگوی تجمع سدیم در آزمایشی گلخانه‌ای تحت سطوح متفاوت شوری (شاهد: بدون تنش، 100 و 200 میلی‌مولار کلرید سدیم) مورد ارزیابی قرار گرفتند. در واکنش به افزایش شوری غلظت سدیم ریشه و اندام هوایی افزایش پیدا کرد اما این افزایش در ریشه‌ها بیشتر بود. تنش شوری وزن خشک اندام هوایی را در ارقام گندم نان 32 درصد و در رقم بهرنگ 63 درصد کاهش داد. در شوری 200 میلی‌مولار، 45 روز پس از اعمال تنش شوری نسبت پتاسیم به سدیم اندام هوایی در همه ارقام حدود 60 درصد کاهش یافت و بالاترین مقدار کاهش کلروفیل در این سطح از شوری مربوط به رقم بهرنگ و به مقدار 75 درصد بود. اختلاف بین غلظت سدیم برگ‌ها در ارقام گندم نان 45 روز پس از اعمال تنش شوری قابل ملاحظه بود اما در مراحل دیگر رشد تفاوت چندانی مشاهده نشد. رقم ارگ در شوری 200 میلی‌مولار افزایش ناچیز و غیر‌معنی‌داری در دمای برگ (0.87 درجه سانتی‌گراد) داشت اما در رقم تجن (1.47 درجه سانتی‌گراد) و در رقم بهرنگ (4.30 درجه سانتی‌گراد) این افزایش معنی‌دار بود. در طی زمان ممکن است الگوهای متفاوتی از تجمع سدیم در ارقام گندم وجود داشته باشد، به نظر می‌رسد در مراحل اولیه رشد گیاه، عوامل روزنه‌ای فتوسنتز نسبت به میزان کلروفیل از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و از آنجا که دمای برگ تابعی از هدایت روزنه‌ای می‌باشد احتمالا می‌توان از آن در ارزیابی تحمل به تنش اسمزی استفاده نمود.