اثر شوری و محلول‌پاشی روی و آهن بر عملکرد و برخی ویژگی‌های مورفولوژیکی و کیفی زنیان (Carum copticum)

Abstract

به‌منظور بررسی اثر شوری آب آبیاری و محلول‌پاشی روی و آهن بر زنیان آزمایشی به‌صورت طرح کرت‌های خردشده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دشت خضری استان خراسان جنوبی در سال 1389 انجام شد. تیمارهای شوری شامل سه نوع آب از سه چاه عمیق با شوری‌های 970، 3500 و 7700 میکرو زیمنس بر سانتی‌متر به‌عنوان کرت اصلی و تیمارهای محلول‌پاشی (شاهد، محلول‌پاشی آهن با غلظت 3 در هزار، محلول‌پاشی روی 4 در هزار و محلول‌پاشی آهن + روی) به‌عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد شوری به‌طور معنی‌داری سبب کاهش عملکرد بذر و اسانس و ویژگی‌های مورفولوژیکی (به‌جز تعداد چترک در چتر) شد، اما اثر معنی‌داری بر درصد اسانس بذر نداشت. بیشترین عملکرد بذر (236 گرم بر مترمربع)، عملکرد اسانس (8.578 گرم بر مترمربع)، ارتفاع بوته (74.8 سانتیمتر)، تعداد شاخه در بوته (10.8) و تعداد چتر در بوته (236.3) مربوط به تیمار شوری کم (970 میکروزیمنس بر سانتیمتر) بود. تیمارهای محلول‌پاشی اگرچه بر عملکرد بذر و درصد و عملکرد اسانس بذر اثر معنی‌داری نداشتند، اما اثر متقابل آن‌ها با تیمارهای شوری بر عملکرد بذر و اسانس معنی‌دار شد، به‌طوری‌که بیشترین عملکرد بذر و اسانس مربوط به تیمار شوری کم و محلول‌پاشی با آهن بود. این در حالی است که در شرایط شوری زیاد محلول‌پاشی آهن و روی اثر معنی‌داری بر عملکرد بذر و اسانس نداشت. به‌طورکلی به نظر می‌رسد واکنش زنیان به محلول‌پاشی عناصر آهن و روی بسته به شوری آب آبیاری متفاوت است.