مقایسه عملکرد، غلظت سدیم و پتاسیم و بررسی شاخص‌های تنش در ارقام و لاین‌های امیدبخش گندم تحت تنش شوری

Abstract

تنش شوری در بسیاری از نقاط جهان خطری جدی برای رشد گیاهان و تولید محصولات زراعی به شمار می­رود. به‌منظور بررسی اثر تنش شوری بر عملکرد، اجزای عملکرد، صفات مورفولوژیک، جذب عناصر غذایی سدیم و پتاسیم و همچنین شاخص­های تحمل و حساسیت به تنش در هشت رقم و لاین امیدبخش گندم، دو آزمایش مجزا در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط تنش و نرمال در مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان جنوبی طی سال زراعی 91-1390 به اجرا درآمد. در این آزمایش تعداد چهارلاین امیدبخش MS-88-8، MS-88-16، MS-88-17 و MS-87-8 همراه با چهار رقم متحمل به شوری افق، ارگ، بم و کویر مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که شوری موجب کاهش معنی­دار تمامی صفات مورفولوژیک گردید و در این میان بیشترین تأثیر را بر ارتفاع بوته داشت. شوری بر تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، سدیم، پتاسیم و نسبت سدیم به پتاسیم اندام هوایی اثر معنی­داری نداشت. زیست‌توده و عملکرد دانه در شرایط تنش، به ترتیب 38.2 و 44.5 درصد نسبت به شرایط نرمال کاهش نشان دادند. لاین MS-87-8 و رقم افق به ترتیب با عملکرد دانه 4.02 و 3.72 تن در هکتار از بقیه شاهدها برتر و در سطح شاهد ارگ بودند. بهترین شاخص­ها نیز برای گزینش ارقام متحمل به شوری، شاخص­های HARM، STI و GMP بودند که بر اساس آن‌ها، رقم ارگ و پس از آن لاین MS-87-8 متحمل شناسایی شدند.