اثر باکتری‌های محرک رشد گیاهی بر صفات آگرومورفولوژیک سیاهدانه (.<i>Nigella sativa</i> L) تحت تنش کمبود آب

Abstract

به­ منظور بررسی تأثیر باکتری­های محرک رشد گیاهی بر صفات آگرومورفولوژیک سیاهدانه تحت تنش کمبود آب آزمایشی به‌صورت کرت­های خردشده در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در سال زراعی 94- 1393 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل سطوح مختلف تنش کمبود آب در سه سطح ۱۰۰، 75 و 50 درصد نیاز آبی گیاه و باکتری­های محرک رشد گیاهی در هفت سطح شاهد و تلقیح با شش گونه باکتریایی شامل Bacillus sp. Strain A، Bacillus amyloliquefaciens، Bacillus sp. Strain B، Azotobacter chroococcum، Pseudomonas putida و Azospirillum lipoferum بودند. با توجه به نتایج حاصل از تجزیه واریانس تأثیر سطوح تنش کمبود آب، تیمارهای باکتریایی و اثر متقابل آن‌ها بر تعداد دانه در کپسول، تعداد کپسول در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت معنی‌دار بود. نتایج نشان داد افزایش تنش کمبود آب سبب کاهش عملکرد و اجزای عملکرد دانه گردید؛ به­طوری­که افزایش تنش کمبود آب (تیمار 50 درصد نیاز آبی گیاه) سبب کاهش ۱۸ درصدی عملکرد بیولوژیک و 28 درصدی عملکرد دانه شد. نتایج به‌دست‌آمده از اثر متقابل سطوح تنش کمبود آب و کاربرد باکتری­های محرک رشد گیاهی نشان داد، کاربرد باکتری Bacillus amyloliquefaciensتحت تیمار 100 درصد نیاز آبی گیاه بیشترین میزان عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه را به خود اختصاص داد که نسبت به تیمار شاهد (عدم تلقیح باکتریایی) به ترتیب به میزان ۸/۲۴ و ۲/۳۵ درصد افزایش یافتند‎. تلقیح بذرها با باکتری­های محرک رشد گیاهی سبب افزایش عملکرد و اجزای عملکرد سیاهدانه در مقایسه با شاهد (عدم تلقیح) در دو سطح تنش (۷۵ و ۵۰ درصد نیاز آبی گیاه) گردید. این افزایش در تیمارهای تلقیح شده با باکتری­های Bacillus amyloliquefaciens و Bacillus sp. Strain B چشمگیر­تر بود. درمجموع با توجه به نتایج این پژوهش، تلقیح باکتریایی بذر با باکتری­های Bacillus amyloliquefaciens و Bacillus sp. Strain B به­ ویژه در روش­های کشت کم­ آبیاری جهت کاهش اثرات تنش توصیه می­گردد.