تأثیر مدیریت آبیاری با استفاده از پتانسیل آب در خاک بر بهره‌وری آب گیاه رزماری (<i>Rosmarinus officinalis</i> L)

Abstract

مدیریت صحیح آب در مزرعه، باعث استفاده بهینه از منابع آب، خاک، کود و تولید محصولاتی با کمیت و کیفیت بالا را امکان‌پذیر می‌سازد. در این راستا به‌منظور ارزیابی دو سیستم آبیاری قطره‌ای سطحی و زیرسطحی در شرایط اعمال سطوح مختلف مکش رطوبتی بر گیاه رزماری، آزمایشی در قالب طرح کرت‌های نواری یک‌بار خردشده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی، با سه تکرار در ایستگاه تولید نهال شهرداری کرمان در سال زراعی 1394اجرا شد. در این آزمایش سه آستانه پتانسیل (40، 60 و 80 سانتی­ بار جهت شروع آبیاری) به‌عنوان عامل اصلی ودو سیستم آبیاری قطره‌ای (سطحی و زیرسطحی) به‌عنوان عامل فرعی، مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان داد که صرفه‌جویی 44.6 میلی‌متری آب (21.7 درصد) بین نقاط پتانسیلی 60 و 40 سانتی‌بار، در شرایطی باعث کاهش 12.5 درصدی وزن خشک اندام هوایی، 12.8 درصدی تعداد شاخه زایا و 11 درصدی ارتفاع بوته شد که افزایش 10.5 درصدی بهره‌وری آب را در پی داشت. این در حالی بود که اعمال سطح پتانسیلی 80 سانتی‌بار در مقایسه با سطح پتانسیلی 60 سانتی‌بار باعث کاهش 33.4 درصدی وزن خشک اندام هوایی، 22.9 درصدی تعداد شاخه زایا و 22.5 درصدی ارتفاع بوته شد و تنها افزایش 4.5 درصدی بهره‌وری آب را در پی داشت. از طرف دیگر وزن خشک اندام هوایی در آبیاری زیرسطحی به مقدار 48 گرم در هر مترمربع بیشتر از آبیاری سطحی بود. این در حالی بود که به‌رغم صرفه‌جویی 10 درصدی مصرف آب در آبیاری زیرسطحی نسبت به آبیاری سطحی، بهره‌وری آب در این سیستم 21.4 درصد بیشتر بود. صفات ارتفاع بوته و تعداد شاخه زایا در آبیاری قطره‌ای زیرسطحی به ترتیب 8.2 و 8.7 درصد نسبت به آبیاری سطحی بیشتر بود. بنابراین استفاده از آبیاری قطره­ای زیرسطحی در سطح پتانسیلی 60 سانتی‌بار در کشت گیاه رزماری در شهر کرمان می­تواند راهکاری مناسب برای صرفه‌جویی در مصرف آب و افزایش بهره‌وری آب در دوره ­های خشک‌سالی باشد.