تجزیه ژنتیکی عملکرد و اجزای عملکرد لاین های آفتابگردان در شرایط عادی و تنش خشکی

Abstract

به‌منظور تجزیه ژنتیکی عملکرد و اجزای عملکرد در برخی لاین­های نرعقیم و بازگرداننده­های باروری تعداد 12 دورگ آفتابگردان حاصل دورگ­گیری چهار لاین نرعقیم و سه لاین بازگرداننده باروری به همراه 2 دورگ فرخ و SHF89-90 به‌عنوان شاهد در دو شرایط عادی و تنش خشکی با قطع آبیاری از مرحله گلدهی به بعد مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب تیمارهای موردبررسی در دو شرایط عادی و تنش خشکی نشان داد که تنش خشکی بر همه صفات موردبررسی به‌جزء تعداد دانه در طبق و درصد روغن دانه اثر معنی­داری داشت. در بین صفات موردبررسی بیشترین تغییرات حاصل از تنش خشکی مربوط به عملکرد دانه و وزن هزار دانه و کمترین آن مربوط به درصد روغن دانه بود. تجزیه واریانس ترکیب ­پذیری دورگ­ها نشان داد که اثر لاین­های بازگرداننده باروری و لاین­های نرعقیم سیتوپلاسمی که معادل ترکیب­پذیری عمومی است برای اکثر صفات زراعی مورد ارزیابی در هر دو شرایط عادی و تنش خشکی معنی­ دار بود. نتایج نشان داد که برای همه صفات مورد ارزیابی سهم لاین­های بازگرداننده باروری نسبت به لاین­های نرعقیم بیشتر بود. معنی­دار شدن اثرات متقابل لاین­های نرعقیم و لاین­های بازگرداننده باروری به همراه اثرات ساده آن‌ها نشان داد که در این مطالعه کنترل ژنتیکی اکثر صفات موردبررسی تحت تأثیر اثرات دوگانه افزایشی و غالبیت بوده است.