رویکرد غزّالی در تربیت اخلاقی عرفانی نفس و نقد آن از دیدگاه امام خمینی قدس سرّه

Abstract

هدف پژوهش حاضر تبیین و بررسی رویکرد ابوحامد غزّالی در ساحت تربیت اخلاقی و عرفانی و نقد آن از نگاه امام خمینی(ره) است. روش تحقیق توصیفی تفسیری و مبتنی بر داده‌های اسنادی است، ابتدا منابع اطلاعاتی دست اول مرتبط با موضوع تحقیق شناسایی و سپس به صورت هدفمند مطالعه و با روش تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل و نقد و بررسی قرار گرفت. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد: تربیت اخلاقی عرفانی غزّالی بر معارف اهل‌بیت پیامبرعلیهم‌السلام ابتناء ندارد اما پایه و اساس تربیت اخلاقی عرفانی امام خمینی(ره) توحید ولایت‌مدار و مبتنی بر معارف اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام است؛ شیوة تربیت اخلاقی عرفانی غزّالی سخت‌گیرانه، افراطی و خارج از موازین عقلی و شرعی است اما شیوة تربیت اخلاقی عرفانی امام خمینی(ره) با عقلانیت همراهی تام دارد و مستند و مقید به شرع مقدس است؛ شیوه تربیت اخلاقی عرفانی غزّالی فردی همراه با دنیاگریزی، انزواگزینی و گوشه‌گیری است اما تربیت اخلاقی عرفانی امام خمینی(ره) فردی و اجتماعی است و می‌توان گفت رویکرد ایشان اخلاق و عرفان راز و نیاز از یک‌سو و حماسه و رزم از سوی دیگر است؛ نگاه غزّالی در تربیت اخلاقی عرفانی نسبت به پیر و مُراد نگاه تسلیم محض و پیروی بی‌چون و چراست اما این نگاه در مکتب اخلاقی عرفانی امام خمینی تنها در مورد معصومین علیهم السلام است.