رویکرد امام علی (ع) به اخلاق در حوزۀ سیاست و کارکرد آن در تولید قدرت نرم

Abstract

قدرت ‌نرم، برآیندی‌ از چهرهٔ مثبت و لطیف قدرت است که در آن جلوهٔ مثبتی از سیاست‌ها ارائه می‌شود؛ به‌طوری که مردم بدون هیچ اجبار و اِکراهی، اهداف حکومت را محقّق سازند. یکی از منابع مهم تولید قدرت ‌نرم، رعایت اخلاق در حوزهٔ سیاست است. در این مقاله ـ به روش اِسنادی و با رویکرد توصیفی۔ تحلیلی ـ به بررسی رویکرد امام علی (ع) به اخلاق در حوزهٔ سیاست و کارکرد آن در تولید قدرت نرم، پرداخته شده است‌‌. نتیجهٔ پژوهش، مشخص می‌سازد که امام علی (ع) به شدّت و سرسختانه به رعایت ارزش‌های اخلاقی پایبند بوده‌اند و رویکرد آن‌ حضرت به اخلاق در حوزهٔ سیاست، بر پایهٔ چهار اصل ـ «اصالت اخلاق و عدم استفاده ابزاری از آن»، «ثبات ارزش‌های اخلاقی و انعطاف‌ناپذیری آن حتی در حادترین شرایط سیاسی»، «کنترل و مهار قدرت توسط اخلاق» و «همبستگی و پیوستگی اخلاق و سیاست» ـ استوار است. این رویکرد، سبب نهادینه شدن ارزش‌های اخلاقی در جامعه شده و مانع بروز فساد در مراکز تجمیع قدرت و سیاست خواهد بود و به همین دلیل، کارآیی و کارآمدی بالایی در تولید قدرتِ ‌نرم دارد. شناخت رویکرد علوی به اخلاق، اشکالات نظریهٔ قدرت ‌نرم ـ همچون نگاه ابزاری و سودگرایانه به اخلاق، نسبی و سلیقه‌ای بودن ارزش‌ها، و جدایی اخلاق از سیاست ـ را بیش از پیش آشکار می‌سازد.