دوستی‌‌، دغدغۀ دیگری؛ با تکیه بر آراء جولیا آناس در کتاب اخلاق سعادت

Abstract

احیای دوبارۀ اخلاق فضیلت در سدۀ پیشین سرآغازی برای بحث‌های فلسفی جدیدی در حوزۀ دوستی قلمداد می‌شود. مکاتب نو ارسطویی که تعریف ارسطو از سعادت را مفهومی کم‌مایه تلقی می‌کنند‌‌، با احیا و نیز جرح و تعدیل مفاهیم ارسطویی و مکاتب پساارسطویی دوران باستان «دوستی» و «دغدغۀ دیگری» را به‌مثابۀ مؤلفه‌های جدایی‌ناپذیر از سعادت‌مندی آدمی به تعریف سعادت وارد کرده‌اند. افزون بر آن‌‌، چون مکاتب ارسطویی باستانی مهم‌ترین مطالبۀ اخلاق فضیلت را شکل دادن عقلانی احساسات‌‌، عواطف و هیجان درونی فرد، به‌منظور برخورداری از زندگیِ به لحاظ درونی خوبْ تلقی کرده‌اند‌‌، همواره در مظان اتهام‌هایی چون خودگزینانه بودن قرار گرفته‌اند. در این مقاله ضمن پرداختن به «دغدغۀدیگری» به‌عنوان مؤلفه‌ای جدید در اخلاق فضیلت نوین و بررسی اهمیت و نقش «دغدغۀدیگری» و دوستی در سعادت انسان از منظر ارسطو و نو ارسطوئیان بررسی می‌شود که آناس فیلسوف نو ارسطویی‌‌، بر چه اساسی نظریه‌های مکاتب باستانی در باب سعادت را آغشته به خودگزینی نمی‌داند و چرا برای «دوستی» و «دغدغۀ دیگری» وزنی بیش از مکاتب باستانی قائل است. او در صدد یافتن پاسخی است برای پرسش‌هایی از این دست که آیا انسان می‌تواند در عین حال که به سعادت‌مندی خویش می‌اندیشد‌‌، دغدغۀ دیگری را نیز به‌شیوه‌ای غیرابزاری در خود بپروراند؟