حق کودک بر هویت

Abstract

هویت فردی، تمایزی با ثبات میان افراد است که در طول زمان تغییر نمی‌یابد. هویت در اسناد بین‌المللی و حقوق داخلی کشورها به عنوان «حق» مورد حمایت قرار گرفته است. نظر به اینکه محو هویت افراد معمولاً در کودکی صورت می‌‌گیرد که وی تسلط بر عناصر هویتی خود ندارد، حمایت از هویت کودک از اهمیت بالایی برخوردار می‌گردد. کنوانسیون حقوق کودک عناصر هویت کودک را شامل نام، تابعیت و ارتباط والدینی در نظر گرفته و در جهت حفظ این عناصر، تکالیفی را بر دوش دولت‌های عضو گذارده است. در حقوق ایران تضمین‌هایی که در قانون مجازات اسلامی و دیگر قوانین به منظور حفظ هویت کودک شده است، شامل جرم‌انگاری رفتارهایی مانند ربودن طفل تازه متولد شده، منتسب نمودن طفل به زن دیگری غیر از مادر، عدم استرداد طفل، رها نمودن طفل، اعلام و اظهار دروغ درباره هویت طفل و اخذ شناسنامه بر اساس آن و خرید و فروش کودک می‌باشد. در مقایسه قوانین قبل و بعد از انقلاب اسلامی به نظر می‌رسد مواد مندرج در قانون مجازات عمومی مصوب 1304 که با هدف حفظ هویت کودک تصویب شده است، نسبت به قانون مجازات اسلامی از اجمال و ابهام کمتری برخوردار است. از سوی دیگر نهادهایی که در حقوق ایران هویت طفل را مد‌نظر قرار داده‌اند، از جمله نسب، اهدای جنین، سرپرستی کودک و ثبت ولادت، بعضاً حمایت کامل از هویت کودک ننموده یا زمینه‌ساز تداخل هویتی شده‌اند. لذا اصلاح و تکمیل قوانین، باید مورد توجه قانونگذار قرار گیرد. این نوشتار به بررسی حق کودک بر هویت در حقوق ایران می‌پردازد و با عنایت به الحاق ایران به کنوانسیون حقوق کودک، انطباق قوانین داخلی با این سند و دیگر اسناد بین‌المللی را مدنظر قرار می‌دهد.