محتوای طنز در آثار محمدعلی افراشته

Abstract

محمدعلی افراشته (1287–1338)، از پیشگامان شعر گیلکی و از نامداران طنز اجتماعی در قالب شعر و نثر سادۀ فارسی است. او درآثار خود، به دفاع از زحمت‌کشان پرداخته است و به همین دلیل از برجسته‌ترین نمایندگان ادبیات کارگری به شمار می‌رود. هنر افراشته این است که با استفاده از طنز، مردم را به اندیشیدن درباره­ی حقوق اجتماعی خود ترغیب می‌کند. روزنامه‌ی چلنگر که از سال 1329، به مدت دو سال و نیم منتشر می‌شد، حاصل زندگی ادبی افراشته و به نوعی بازتاب دهندۀ عقاید و افکار اوست. اغلب آثار افراشته، در این روزنامه چاپ شده است. محتوای آثار افراشته نقد اوضاع سیاسی و اجتماعی است که در قالب شعر، داستان، نمایشنامه و تعزیه و با زبان طنز مجال بروز یافته است. وی در مواجهه با جامعه­ی ایران آن روزگار، مشکلات عظیمی را مشاهده می­کند که موجب تباهی و عقب‌ماندگی جامعه­ی ایرانی گردیده است؛ در نتیجه به عنوان فردی وطن­دوست و شاعری انقلابی و روشنفکر با استفاده از زبان ساده­ی طنزآمیز مشکلات را در آثار خود انعکاس می­دهد و بر اساس نوع گرایش­های سیاسی خود، برای درمان دردهای آن راه حل نشان می­دهد. نوشته­ی حاضر با بررسی محتوایی مجموعه­ی آثار محمدعلی افراشته، زمینه‌های مختلفی از نقد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اخلاقی را در نمونه­های فراوانی از نظم و نثر آثار وی بازنموده است.