مدل‌سازی تأثیر تورش‌های رفتاری بر رکود بازار سرمایه براساس رویکرد تفسیری– ساختاری (ISM)

Abstract

مالی رفتاری در چند دهه اخیر مورد توجه محققان مالی قرار گرفته است. مسائل مطرح در مالی رفتاری مفروضات و نگرش‌های به بعضی از تئوری‌ها و مسائل را دگرگون کرده است و به محققان چشم انداز جدیدی در جهت دریافت و تفسیر اتفاقات و واقعیات خارجی به خصوص در زمینه بازار سرمایه داده است. یکی از مسائل مهم در مالی رفتاری وجود تورش‌های رفتاری گوناگون در فرایند تصمیمی گیری و انتخاب سرمایه گذاران در بازارهای سهام می‌باشد. در این تحقیق براساس ادبیات موضوع مالی رفتاری به بررسی تورش‌های گوناگون مطرح در زمینه بازار سرمایه پرداخته است و پس از ارائه لیست نسبتاً جامعی از تورش‌های مختلف، به بررسی تورش‌های موثر بر ایجاد رکود در بازار پرداخته است. لیست تورش‌ها در معرض نظر صاحب نظران و خبرگان قرار داده شده است. و در ادامه پس از تایید نظر خبرگان براساس تورش‌های معنا دار مدل‌سازی تأثیر تورش‌های رفتاری بر رکود بازار سرمایه اجرا شده است. در مدل سازی از روش تفسیری – ساختاری (ISM) که به نسبت جزو روش‌های جدید مدل‌سازی می‌باشد برای اولین بار در این زمینه استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان دهنده آن است که از بین 20 تورش فهرست شده 13 تورش براساس نظر خبرگان بر رکود بازار سرمایه موثر است. مدل‌سازی ISM نیز که مدلی خبره محور است نیز نشان دهنده آن است که 4 تورش ابهام گریزی، پشیمان گریزی، دگرگون گریزی و زیان گریزی همانند سنگ زیر بنای مدل عمل می‌کنند و علت اساسی رکود در بازار سرمایه را از جهت تورش‌های رفتاری می‌توان این چهار متغیر دانست. تورش فرا اعتمادی نیز به عنوان متغیر واسطه مهم در رکود بازار سرمایه به خودی خود متأثر از تورش‌های مختلفی است و همچنین بر ایجاد تورش‌های دیگر نیز تأثیر گذار است.