سیری در حیات برزخی انسان و ویژگی‌های آن با تکیه بر دیدگاه ملاصدرا

Abstract

عالم برزخ، وجه علوی عالم دنیا و همان بقای انس به دنیاست و به همین دلیل برخی از ویژگی‌های این دنیا را دارد. دنیا، برزخ و قیامت از دیدگاه ملاصدرا هر کدام مراتبی از وجود انسان‌اند. در حقیقت انسان موجودی دارای مراتب تشکیکی است؛ به‌طوری‌که مرتبه‌ی برزخ او از دنیا قوی‌تر، و مرتبه‌ قیامت او از برزخ شدیدتر است. مراتب تکامل روح انسان با حدوث جسمانی آغاز می‌شود و در ادامه، وجودی مادّی- مثالی، مثالی و در نهایت ممکن است در سیر تکامل برزخی خود به موجودی عقلی نیز تبدیل شود. ازآنجاکه ملاصدرا آغاز عالم برزخ را به‌واسطه قوّه‌ خیال می‌داند، از نظر ایشان میان قدرت و ادراک عینیت برقرار است. همین‌که انسان قدرت بر تصور و ادراک نعمت‌های بهشتی را دارد، بعینه آنها را نزد خود حاضر می‌کند و با آنها لذت می‌برد یا متألَم می‌شود. البته زمینه‌ این قدرت‌ها و ادراکات را از قبل و در عالم دنیا برای خود فراهم کرده است