تأثیر جنون پس از ارتکاب قتل در سقوط قصاص

Abstract

جنون در حین وقوع جرم، به دلیل زوال مسئولیت کیفری مرتکب، صدور حکم قصاص را با مانع مواجه می­‌نماید. هیچ­‌یک از فقها در این خصوص تردید ننموده است، ولی آن­چه محل اختلاف بین فقهای مذاهب اسلامی گردیده، جنون پس از وقوع جنایت است که ممکن است پیش از صدور حکم قطعی عارض شده باشد یا پس از آن و حین اجرای مجازات قصاص. در هر دو مرحله نیز به طور کلی دو نظریه میان فقهای مذاهب اسلامی وجود دارد: 1. نظریه عدم سقوط قصاص که توسط فقهای امامیه و شافعیه و حنبلیه ارائه شده است؛ 2. نظریه توقف جریان محاکمه و سقوط اجرای قصاص که فقهای مالکیه و حنفیه قائل به این نظریه هستند. فقهای مالکیه معتقدند در صورتی که امیدی به افاقه نباشد، قصاص وی ساقط ولی دیه در مالش ثابت می­‌گردد. فقهای حنفیه نیز معتقدند چنانچه جنون مرتکب، پس از حکم و قبل از تسلیم وی برای اجرای حکم عارض شده باشد، قصاص از جهت استحسان ساقط می­‌گردد و به دیه تبدیل می­‌شود و در صورت عروض جنون پس از صدور حکم قصاص، قصاص اجرا می­‌گردد. در این مقاله به بررسی دلایل هر یک از نظرات پرداخته می­‌شود و نظریه توقف محاکمه و مجازات و هم­چنین سقوط قصاص در صورت عدم افاقه مجنون قابل دفاع دانسته شده است.