امکان سنجی فقهی قانون گذاری بر مبنای فتوای مشهور

Abstract

در اصل چهارم قانون اساسی بیان شده است که تمامی قوانین و مقررات باید بر اساس موازین اسلامی باشند لکن، در خصوص ملاک و معیار تشخیص این مطلب و این­که قوانین و مقررات باید بر طبق چه فتوایی باشند، سخنی به میان نیامده است و تنها به محول گشتن این وظیفه بر فقهای شورای نگهبان اشاره شده است. در این خصوص، احتمالات گوناگونی مطرح شده است که یکی از مهم­ترین احتمالات، لزوم قانون­گذاری بر مبنای فتوای مشهور فقهاست. نگارنده معتقد است، هر چهار دلیل ذکر شده (حجیت شهرت بما هی شهرت، ظهور مقبوله عمر بن حنظله، گفتار میرزای نائینی در کتاب تنبیه الأمة و تنزیه الملة و گسترده بودن شعاع قول مشهور) توانایی لازم برای اثبات این احتمال را دارا نمی­باشند و علاوه بر آن، احتمال مذکور، مبتلا به دو اشکال عمده نیز می­باشد.