بررسی میزان مشارکت آب زیرزمینی کم عمق با شوری‌های مختلف در تأمین نیاز آبی و عملکرد گیاه ذرت

Abstract

به­منظور بررسی سهم مشارکت آب زیرزمینی کم عمق در تأمین بخشی از نیاز آبی و تعیین عملکرد گیاه ذرت تابستانه، تحقیقی در لایسیمترهای استوانه‌ای شکل به قطر 8/0 و ارتفاع 2/1 متر در استان خوزستان (اهواز) انجام شد. بیست و چهار لایسیمتر با مشخصات فوق‌الذکر به صورت مدفون در مزرعه آزمایشی کار گذاشته و از خاک همان مزرعه (که دارای بافت سیلت لوم بود) با رعایت نیمرخ طبیعی آن پر شدند. سطح آب زیرزمینی در لایسیمترها با استفاده از بطری ماریوت در عمق 6/0 متر ثابت نگه داشته شد. تیمارهای مورد استفاده شامل سه سطح شوری آب زیرزمینی معادل 5/2، 5، و‌ 5/7 دسی‌زیمنس بر متر و دو سطح آبیاری معادل 70 و 100 درصد نیاز آبیاری محاسبه شده در نظر گرفته شدند. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی، با 3 تکرار اجرا شد. یک تیمار کشت ذرت بدون آب زیرزمینی با 3 تکرار و با آبیاری کامل به عنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که میزان مشارکت آب زیرزمینی در سطح آبیاری معادل 70 درصد، در شوری‌های فوق‌الذکر به ترتیب 00/25، 09/22، و 71/19 درصد، و با 100 درصد تأمین نیاز آبی، 28/5، 61/4، و 76/3 درصد است که این اختلاف در سطح 5 درصد معنی‌دار است. در سطح آبیاری 70 درصد و در همان شوری‌ها، کاهش عملکرد دانه نسبت به تیمار شاهد به ترتیب 6/23، 3/28، و 1/30 درصد و در مورد ماده خشک 2/33، 8/35، و 6/36 درصد است. با 100 درصد تأمین نیاز آبی نیز کاهش عملکرد دانه در شوری‌های مذکور به ترتیب 2/19، 6/25، و 2/22 درصد و در مورد مادۀ خشک 6/25، 2/31، و 5/24 درصد است. در حالت آبیاری کامل، با افزایش شوری آب زیرزمینی، مشارکت آب زیرزمینی در تأمین نیاز آبی کم می‌­شود و احتمالاً تبخیر کمتر از سطح خاک، تجمع کمتر نمک در ناحیۀ ریشۀ گیاه، و افزایش نسبی عملکرد را به دنبال داشته است.