اعراف از منظر مفسران فریقین

Abstract

مسئله‌ «اعراف و اعرافیان» از جمله‌ مسائل مربوط به عالم آخرت است که فقط یک یا دو بار در <em>قرآن</em> کریم ـ آیات 46 تا 49 سوره‌ اعراف به طور مستقیم و آیه 13 سوره حدید، به طور غیرمستقیم ـ با خصوصیاتی مبهم به کار رفته است که این نیز شناخت آن را مشکل‌تر می‌کند. از دیرباز مفسران فریقین ـ شیعه و اهل­‌سنت ـ به بررسی چیستی «اعراف» و کیستی «اعرافیان» پرداخته‌اند. در این تحقیق سعی شده است، تا جایگاه و تفسیر اعراف در میراث تفسیری فریقین نمایان گردد. با بررسی تفاسیر مشخص می‌­شود که اعرافیان در تفاسیر شیعه، اهل‌بیت پیامبر(ص) و در تفاسیر اهل­‌سنت، افرادی هستند که خوب و بد اعمالشان مساوی است. اعراف مرتبه‌ای میان بهشت و جهنم و نام حجابی در قیامت است که مانع رسیدن و ورود هردو قسمت به یکدیگر می‌­شود، و مانع مکالمه و مشاهده اهل بهشت و اهل دوزخ نمی‌­باشد و به مکان خاصی اطلاق نمی‌شود. اعراف دارای دو مرتبه کنگره نشینان و دامنه نشینان می‌باشد. کنگره نشینان، مردانی الهی هستند که بر هردو سوی اعراف احاطه دارند و همه اهل بهشت و اهل دوزخ را با نشانه‌هایشان می‌شناسند. دامنه نشینان اعراف دو گروه می­‌باشند: یک دسته از آنها بهشتیانی هستند که هنوز وارد بهشت نشده‌اند، ولی با امید به شفاعت و عفو الهی، وارد بهشت می‌شوند؛ زیرا خداوند از آنها با عنوان اهل بهشت یاد می‌کند، این گروه مستضعفان و کسانی هستند که حسنات و سیّئاتشان برابر است. دسته دیگر دوزخیانی هستند که به دوزخ خواهند رفت. کنگره نشینان اعراف با هریک از این دو گروه تعامل و گفتگو دارند.